Οι λευκοί Γερανοί: Τα 7 αδέλφια που έγιναν τραγούδι, από τον ποιητή Ρασούλ Γκαμζάτοβ.

 

 

«Οι γερανοί»

Μουσική: Γιαν Αμπράμοβιτς-Φρένκελ
Στίχοι: Ρασούλ Γκαμζάτοβ (απόδοση στα Ελληνικά Γιάννης Ρίτσος)
Ερμηνεία στα Ελληνικά (1977): Μαργαρίτα Ζορμπαλά·

Στιγμές στιγμές θαρρώ πως οι στρατιώτες
που πέσανε στη ματωμένη γη
δεν κείτονται, θαρρώ, κάτω απ’ το χώμα,
αλλά έχουν γίνει άσπροι γερανοί.

Πετούν και μας καλούν με τις κραυγές τους
απ’ τους καιρούς αυτούς τους μακρινούς
κι ίσως γι’ αυτό πολλές φορές σιωπώντας
κοιτάμε τους θλιμμένους ουρανούς.

Πετάει ψηλά το κουρασμένο σμάρι,
στης δύσης τη θαμπή φεγγοβολή,
και βλέπω ένα κενό στη φάλαγγά του
και είναι ίσως η δική μου η θέση αυτή.

Θα ‘ρθεί μια μέρα που μ’ αυτό το σμάρι
στο μέγα θάμπος θα πετώ κι εγώ,
σαν γερανός καλώντας απ’ τα ουράνια
όλους εσάς που έχω αφήσει εδώ.

Στιγμές στιγμές θαρρώ πως οι στρατιώτες
που πέσανε στη ματωμένη γη
δεν κείτονται, θαρρώ, κάτω απ’ το χώμα,
αλλά έχουν γίνει άσπροι γερανοί.

***

Με αυτά τα λόγια απέδωσε στη γλώσσα μας ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος τους «Γερανούς». Ένα από τα «12 λαϊκά ρούσικα τραγούδια», που ηχογράφησε το 1977 σε δίσκο η Μαργαρίτα Ζορμπαλά.

 

Λευκοί Γερανοί: Τα 7 αδέλφια που έγιναν τραγούδι

Απο ένα πολύ μικρό χωριό της Βόρειας Οσετίας, το Ντζουαρικάου, ήταν επτά αδέλφια, οι Γκαζντάνοβ· όλοι πολέμησαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και όλοι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Μόλις ξεκίνησε η επίθεση των Ναζί στην ΕΣΣΔ κηρύχθηκε και γενική επιστράτευση για όσους ήταν γεννημένοι από το 1905 έως το 1918. Σε αυτό το πρώτο κύμα κατατάχθηκαν πέντε από τους αδερφούς – ο έκτος, ο Σαμουήλ, υπηρετούσε στον Στρατό από το 1937 ως αξιωματικός του πυροβολικού, και ο έβδομος, ο Χασανμπέκ, που ήταν γεννημένος το 1921, και μόλις είχε αποφοιτήσει από το σχολείο δήλωσε εθελοντής. Όλοι τους στάλθηκαν στο μέτωπο τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1941.
Κατά τραγική ειρωνεία, ο νεότερος αδερφός ήταν αυτός που πέθανε πρώτος, στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1941, στις μάχες στην περιοχή Ζαπορόζαϊ. Επισήμως, βέβαια, θεωρείται αγνοούμενος, μιας και η σορός του δεν βρέθηκε ποτέ. Δεύτερος πέθανε ο Μαχαρμπέκ, υπερασπιζόμενος τη Μόσχα – πριν από τον πόλεμο εργαζόταν ως δάσκαλος.
Στις αρχές του 1942, κατά την υπεράσπιση της Σεβαστούπολης, σκοτώθηκε και ο Χατζησμέλ – η είδηση του θανάτου και τρίτου γιου ήταν το τελειωτικό χτύπημα για τη μάνα, που άφησε την τελευταία της πνοή λίγο αργότερα.
Ο ένας από τους αδερφούς Γκαζντάνοβ που είχε προλάβει να παντρευτεί ήταν ο Ντζαραχμέτ. Η έγκυος γυναίκα του ζούσε με τον χήρο πεθερό της όταν έφτασε η είδηση του δικού του θανάτου, κοντά στο Νοβοροσίσκ. Ήταν το τέταρτος αδερφός που σκοτώθηκε, ο οποίος δεν έμαθε ποτέ ότι θα αποκτούσε κόρη.
Το ίδιο έτος, το 1942, στο πεδίο των μαχών κοντά στο Κίεβο σκοτώθηκε και ο Σοζιρκό. Ο δε μεγαλύτερος από τους αδελφούς, ο Μοχάμεντ, εξαφανίστηκε τον Αύγουστο του 1943 κατά τον αποκλεισμό της Κριμαίας από τα σοβιετικά στρατεύματα.
Το όνομά του σε αυτή την απίστευτη αλυσίδα θανάτων πρόσθεσε τον Νοέμβριο του 1944 ο υπολοχαγός Σαμήλ Γκαζντάνοβ που πολεμούσε τους Ναζί πιο μακριά απ’ όλους, στη Λετονία. Ο ταχυδρόμος του χωριού αρνήθηκε να μεταφέρει τα θλιβερά νέα στους Γκαζντάνοφ. Τότε οι γεροντότεροι ανέλαβαν αυτή τη δύσκολη αποστολή. Κι ο κύκλος του πένθους έκλεισε με τον πατριάρχη της οικογένειας, τον Ασαχμάτ, κρατώντας αγκαλιά την εγγονή του κατέρρευσε στο κατώφλι του σπιτιού του βλέποντας τους γέροντες του χωριού ντυμένους στα μαύρα να μπαίνουν στην αυλή του… κατάλαβε… Σε ένδειξη πένθους, ολόκληρο το χωριό ντύθηκε τότε στα μαύρα.
Η ιστορία της οικογένειας Γκαζντάνοφ συγκλόνισε τους κατοίκους. Οι Οσσετοί την κρατούν στις καρδιές τους μέχρι σήμερα και τη διηγούνται κλαίγοντας…

 

— Το Μαΐο του 1975 κοντά στο Ντζουαρικάου, στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί από το Βλαδικαυκάζ, την πρωτεύουσα της Βόρειας Οσετίας, στο Αλαγκίρ, φτιάχτηκε ένα μνημείο αφιερωμένο στους αδελφούς Γκαζντάνοβ. Αναπαριστά μια θλιμμένη μητέρα, με σκυμμένο το κεφάλι , κάτω από επτά λευκούς γερανούς που πετούν στον ουρανό.
Την παραμονή της επετείου της Νίκης προκηρύχθηκε διαγωνισμός. Οι γλύπτες παρουσίασαν δεκάδες σκίτσα. Κανένα από αυτά δεν άγγιξε την καρδιά του πρώτου γραμματέα της περιφερειακής κομματικής επιτροπής. Ξαφνικά ο γλύπτης Σεργκέι Σανακόεφ τον καλεί επειγόντως στο τηλέφωνο. Και αρχίζει να του φωνάζει με ενθουσιασμό: «Άνοιξε αμέσως το ραδιόφωνο! Γερανοί!.. Κάνε γρήγορα!» – Λοιπόν; Το τραγούδι αυτό το έχω ακούσει πολλές φορές, του λέει. Δεν μπορούσε να καταλάβει τίποτα. Ο Σεργκέι Πάβλοβιτς συνεχίζει: «Δεν πέθαναν στη γη μας, αλλά έγιναν λευκοί γερανοί… Το τραγούδι με τους στίχους του Ρασούλ Γκαμζάτοφ. Το μνημείο των Γκαζντάνοφ πρέπει να γίνει με τη μορφή ιπτάμενων γερανών!». Εκείνη τη στιγμή ακουγόταν στο ραδιόφωνο το διάσημο τραγούδι του Ρασούλ Γκαμζάτοφ. Έτσι, έγινε το μνημείο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, τα αδέρφια διασκορπίστηκαν σε διάφορες χώρες. Επέστρεψαν όμως στο σπίτι τους, στο χωριό τους, το Ντζαουρικάου, με τη μορφή λευκών γερανών..
Ο Αβάρος ποιητής Ρασούλ Γκαμζάτοβ από το Νταγκεστάν έγραψε το διάσημο ποίημά του «Γερανοί», ενώ βρισκόταν στην πόλη της Χιροσίμα της Ιαπωνίας το 1965. Εντυπωσιάστηκε από την ιστορία μιας Γιαπωνέζας κοπέλας, της Sadako Sasaki, η οποία ασθένησε από την ραδιενέργεια μετά τον βομβαρδισμό της Χιροσίμα. Ενώ ήταν στο νοσοκομείο, άρχισε να φτιάχνει χίλιους γερανούς από χαρτί. Το κορίτσι δούλευε για μέρες συνέχεια, αλλά δεν πρόλαβε να φτιάξει τον απαιτούμενο αριθμό πουλιών και πέθανε. Χιλιάδες γυναίκες με πένθιμα ρούχα συγκεντρώθηκαν κοντά στο μνημείο του κοριτσιού με λευκούς γερανούς. Ο ποιητής θυμόταν πώς, καθώς στεκόταν μες στο πλήθος, στο κέντρο της ανθρώπινης θλίψης, είδε ξαφνικά στον ουρανό πραγματικούς γερανούς να πετούν από τη Σιβηρία για το χειμώνα. Πετούσαν σε σχηματισμό σφήνας, παρατήρησε ένα μικρό κενό στο σχηματισμό… Εκείνη τη μέρα έφτασε  τηλεγράφημα για τον θάνατο της μητέρας του. Επιστρέφοντας, μες στο αεροπλάνο, σκέφτονταν τη μητέρα του, τα δύο αδέρφια που δεν γύρισαν από τον πόλεμο, τα εκατομμύρια που πέθαναν, τις γυναίκες με τα λευκά και τους γερανούς. Και το χέρι του πήρε το στυλό και το σημειωματάριο. Αποτύπωνανε τα συναισθήματά του. Ως αποτέλεσμα, έγραψε ποιήματα που έγιναν ρέκβιεμ, σαν προσευχή.
https://dzen.ru/a/YrAW3W6lRUNn9_8M

*** 

Πρωτότυπος τίτλος: Zhuravli = γερανοί (Журавли)
Αρχικοί στίχοι: Ρασούλ Γκαμζάτοβ (Расу́л Гамза́тов)
Μετάφραση στα ρωσικά: Ναούμ Γκρέμπνεφ (Наум Гребнев)
Διασκευή στίχων: Μαρκ Μπερνές (Ма́рк Берне́с)
Μουσική: Ιάν Φρένκελ (Ян Френкель)
Πρώτη εκτέλεση (1969): Μαρκ Μπερνές (Ма́рк Берне́с)
Απόδοση στα Ελληνικά: Γιάννης Ρίτσος.
Πρώτη ερμηνεία στα Ελληνικά (1977): Μαργαρίτα Ζορμπαλά

Οι γερανοί – η Μαργαρίτα Ζορμπαλά με την ορχήστρα Όσιποφ

 

«Οι γερανοί» Μαργαρίτα Ζορμπαλά· απόδοση των στίχων Γιάννης Ρίτσος
https://www.youtube.com/watch?v=G5za-T_7ano

Александра Воробьёва – Журавли (эфир от 09.05.2024 телеканал “Победа”)
https://www.youtube.com/watch?v=7VXuS0XELQE

Οι γερανοί- Журавли. Марк Бернес.
https://www.youtube.com/watch?v=Hb_r9_6VB2M

Юлия Савичева – Журавли
https://www.youtube.com/watch?v=VbDMWM-87KA

«Журавли». Песня Яна Френкеля на стихи Расула Гамзатова.
https://www.youtube.com/watch?v=Gswm_VWYFwc

Муслим Магомаев – Журавли. Muslim Magomaev – Zhuravli ( The Cranes )
https://www.youtube.com/watch?v=JUsKGW1s5qk

Дима Билан – Журавли (Концерт «Песни Победы», 9 мая 2023, телеканал Россия)
https://www.youtube.com/watch?v=qzynA3nc2Ls

Журавли. Марк Бернес.
https://www.youtube.com/watch?v=oLtLa0Q9eEI

Юлия Савичева – Журавли
https://www.youtube.com/watch?v=VbDMWM-87KA

 

iconandlight.wordpress.com