Ο Πατριάρχης που έμεινε στην ιστορία γιατί ανέβηκε στον θρόνο πέντε φορές και εκθρονίστηκε άλλες τόσες.

Ο Διονύσιος Δ΄ Μουσελίμης ήταν από εκείνες τις σπάνιες προσωπικότητες που φαίνεται να γεννήθηκαν για να επιστρέφουν ξανά και ξανά. Πέντε φορές κάθισε στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης και άλλες τόσες τον απομάκρυναν, σε μια εποχή όπου η Εκκλησία και η πολιτική ήταν βαθιά δεμένες με συμφέροντα, ίντριγκες και την ευμένεια του Οθωμανού σουλτάνου. Κάθε επιστροφή του ήταν μια μικρή νίκη μέσα σε ένα σύστημα που δεν συγχωρούσε τη φιλοδοξία, αλλά κάποιες φορές την επιβράβευε.

Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη τη δεκαετία του 1620, από οικογένεια με βυζαντινές ρίζες, με το όνομα Δημήτριος Κομνηνός, ο μετέπειτα Πατριάρχης φοίτησε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και εργάστηκε κοντά σε αξιωματούχους, προτού πάρει εκκλησιαστικά αξιώματα. Η πολιτική του ευφυΐα και η ικανότητά του να επιβιώνει σε ένα ιδιαίτερα ρευστό περιβάλλον τον έκαναν να ξεχωρίσει. Όμως αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά τον έβαλαν και στο στόχαστρο των ισχυρών, τόσο εντός όσο και εκτός του Πατριαρχείου.

Η πρώτη του άνοδος στον θρόνο έγινε το 1671, αλλά διήρκεσε μόλις δύο χρόνια. Κατηγορήθηκε ως βαρύς στους λόγους, ατίθασος στα έργα και άτεγκτος στις οικονομικές υποθέσεις. Η ανατροπή του επετεύχθη μέσω της συζύγου του Μεγάλου Διερμηνέα του Σουλτάνου, Παναγιώτη Νικούσιου, και τότε του δόθηκε μια άλλη μητρόπολη, για να κρατήσει έναν τίτλο δίχως επιρροή.

Επέστρεψε στον θρόνο το 1676 για δεύτερη φορά, εκθρονίστηκε πάλι το 1679, και ακολούθησε άλλη μια τριετία σιωπής στη Βλαχία. Εκεί, ο Διονύσιος δεν εξαφανίστηκε, αλλά κινήθηκε πολιτικά, βρήκε συμμάχους, και το 1683 επανήλθε για τρίτη φορά Πατριάρχης. Κι όμως, ούτε αυτή η θητεία κράτησε. Εκδιώχθηκε το 1684, αποσύρθηκε στη Χάλκη και έπειτα στην Αδριανούπολη.

Το 1686, με έναν συνδυασμό θεολογικής υποστήριξης, παρασκηνίου και εκκλησιαστικής επιρροής, επανήλθε για τέταρτη φορά, ρίχνοντας τον Ιάκωβο που τότε κατείχε τον θρόνο. Ο Ιάκωβος, όμως, πλήρωσε τον Μεγάλο Βεζύρη και τον ανέτρεψε ξανά. Ο Διονύσιος φυλακίστηκε και ελευθερώθηκε μόλις την επόμενη χρονιά, με καταβολή λύτρων. Ακόμα κι αυτό δεν τον σταμάτησε.

Το 1693, όταν ο πρώην εχθρός του Ιάκωβος δεν ήταν πια στον θρόνο, και με την υποστήριξη του ηγεμόνα της Βλαχίας, Κωνσταντίνου Μπρινκοβεάνου, ο Διονύσιος Δ΄ ανέβηκε για πέμπτη και τελευταία φορά στον Πατριαρχικό Θρόνο. Επτά μήνες αργότερα, εκθρονίστηκε για πάντα, έπειτα από καταγγελίες για κακοδιοίκηση και δυσαρέσκεια του λαού. Αποσύρθηκε ξανά στη Βλαχία και πέθανε το 1696 στο Τιργκοβίστε. Ετάφη σε μετόχι της Μονής Ιβήρων, στην οποία άφησε τα άμφιά του και την προσωπική του βιβλιοθήκη.

Παρά τις διαρκείς ανατροπές, φυλακίσεις και διώξεις, η επιμονή του Διονυσίου να επιστρέφει ξανά και ξανά στο θρόνο, τον καθιστά έναν από τους πιο ιδιαίτερους Πατριάρχες της Ορθοδοξίας. Δεν άφησε πίσω του μεγάλο θεολογικό έργο, αλλά η απάντησή του στους Καλβινιστές για τα δόγματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας παραμένει ιστορικά σημαντική για τη σαφήνεια και τη δύναμή της.

 Συντάκτης: Γρηγόρης Κεντητός.

sportime.gr