Α’ Τι είναι μετάνοια
Μετάνοια είναι μεταστροφή ή μεταλλαγή εννοιών και φρονημάτων. Μεταμέλεια δια το κακόν το οποίον επράξαμε, μεταβολή εκ του χείρονος εις το κρείττον, επιστροφή και επάνοδος μετά έννοια, διάγνωση και στόχαση εκ της αμαρτίας εις την αρετήν, εκ του παρά φύσιν εις το κατά φύσιν, εκ του διαβόλου προς τον Θεό. Μετανοώ κατόπιν του σφάλματος ή του κακού όπερ έπραξα, νοώ διαφορετικά, σκέπτομαι ότι δεν έπραξα καλά. Προ της αμαρτίας δεν υπήρχε μετάνοια· η μετάνοια εδόθη υπ’ αυτού του Θεού μετά την αμαρτία προς καταπολέμηση, προς αναίρεση, αφανισμό και εξάλειψη της αμαρτίας. Οι πρώτοι από τους ανθρώπους που ετέλεσαν την αμαρτία ήσαν οι πρωτόπλαστοι. Ο πανάγαθος και φιλάνθρωπος Θεός δεν τους ετιμώρησε ή ήλεγξε ευθύς μετά την παράβαση και παρακοή, αλλά θέλησε να τους φέρει εις μετάνοια και με τρόπο τους ερώτησε· μήπως παρέβησαν την εντολή, μήπως έφαγαν εκ του απαγορευμένου καρπού. Αλλ’ αυτοί αντί να μετανοήσουν, να ομολογήσουν ότι αμάρτησαν, ζητήσουν συγχώρηση, δικαιολόγησαν τον εαυτό τους και έρριψαν την αιτία της αμαρτίας ο ένας εις τον άλλο. Ο Αδάμ είπε: «Δεν φταίω εγώ, αλλά η Εύα, η γυναίκα που μου έδωσες». Η Εύα πάλι έρριψεν την αιτία εις τον όφιν ειπούσα: «ο όφις με ηπάτησε». Έκαμαν αυτό το οποίο και σήμερα κάνουν οι πλείστοι των ανθρώπων όταν πηγαίνουν εις τον Πνευματικόν να εξομολογηθούν· αντί να κατηγορούν τον εαυτό τους κατηγορούν τους άλλους· ο ανήρ κατηγορεί τη γυναίκα του και λέγει: «εγώ είμαι ένας καλός άνθρωπος, αλλ’ η γυναίκα μου είναι διεστραμμένη, είναι γλωσσού και με κάνει και θυμώνω και οργίζομαι και αγανακτώ και βλασφημώ και γίνομαι κακός άνθρωπος». Η γυναίκα πάλι κατηγορεί τον άντρα της, οι γονείς κατηγορούν τα παιδιά, η πεθερά τη νύφη, οι κυρίες τις υπηρέτριες, οι κύριοι τους υπαλλήλους και τανάπαλιν, και φοβούμαι μήπως με την τέτοια εξομολόγηση κλείσει και εις εμάς ο Θεός την θύρα. Μη γένοιτο!