Ω πωλητές του λόγου, ώ υποκριτές, πόσο άνοστη έγινε η ζωή απ’ τη σοφία σας! Πόσο βαριά και ασφυκτική έγινε η ατμόσφαιρα για όλα τα πνεύματα που έχουν συνηθίσει στον αιθέρα και στο φως, Δεν βλέπετε, πόσες τρυφερές ψυχές φεύγουν από τη ζωή, όπου εσείς κυριαρχήσατε; σεις οι νεκροθάφτες των Ζωντανών! Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς.

 

Όσιος Νικόλαος Κοτσάνωφ του Νόβγκοροντ ο διά Χριστόν Σαλός. (1392)

Εορτάζει στις 27 Ιουλίου

«τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα τους σοφούς καταιχνύνη, και τα ασθενή του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα καταισχύνη τα ισχυρά, 28 και τα αγενή του κόσμου και τα εξουθενημένα εξελέξατο ο Θεός, και τα μη όντα, ίνα τα όντα καταργήσῃ » (Α’ Κορ. α’, 27-28).

Περπατούσαν πάνω στα νερά του ποταμού!

 

Ο Νικόλαος προερχόταν από μια αριστοκρατική και σεβαστή οικογένεια (η μητέρα του είχε φήμη αγίας) που διέμενε στην αριστοκρατική όχθη του ποταμού [στο Νόβγκοροντ] υπό την προστασία του καθεδρικού ναού της του Θεού Σοφίας, ενώ ο σύντροφός του Θεόδωρος περιεφέρετο ανάμεσα στις πολλές εκκλησίες της εμπορικής πλευράς [ήταν και οι δύο διά Χριστόν σαλοί].

Οι δυο άνδρες, μ’ ένα είδος παιχνιδιού που έπαιζαν, προσπαθούσαν να διδάσκουν εποικοδομητικά τους κατοίκους των δύο αντιθέτων πλευρών, των οποίων το μίσος και η διχόνοια έβαζαν σε κίνδυνο την δημοκρατία.

Όταν συνέβαινε να συναντηθούν πάνω στην γέφυρα που συνέδεε τις δυο όχθες του ποταμού, οι μακάριοι, μιμούνταν ότι παίζουν πυγμαχία και τελικά έρριχνε ο ένας τον άλλον μέσα στο νερό· μετά από αυτό επέστρεφαν ήσυχα ο καθένας στην πλευρά του, περπατώντας επάνω στα νερά του Βολκώφ.

Αυτές οι φανταστικές μάχες είχαν ως προορισμό να παρουσιάζουν ως παρωδία τις αληθινές μάχες, μερικές φορές αιματηρές, στις οποιες συνεπλέκοντο οι κάτοικοι του Νόβγκοροντ με αιτίες συχνά αστείες, αλλά οι οποίες έπαιρναν τέτοιες διαστάσεις, ώστε ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος αναγκαζόταν να πάει στην γέφυρα για να επαναφέρει την τάξη κραδαίνοντας τον σταυρό.

Ο Θεόδωρος εκλήθη μια μέρα από ένα βογιάρο που έμενε στην αριστοκρατική όχθη. Προβάλλοντας ως δικαιολογία τον πιθανό θυμό του Νικολάου άρχισε να αρνείται, αλλά τελικά δέχθηκε. Μόλις πέρασε την γέφυρα, να ο Νικόλαος, που άρχισε να τον κυνηγάει φωνάζοντας:
– Πήγαινε στο σπίτι σου γιουρόντ [σαλέ].
Ο Θεόδωρος το βάζει στα πόδια. Ο Νικόλαος τον καταδιώκει. Ο Θεόδωρος συνεχίζει τον δρόμο του περπατώντας πάνω στο νερό. Ο Νικόλαος κόβει ένα χοντρό λάχανο από τον κήπο όπου βρισκόταν και οπλισμένος μ’ αυτό το βλήμα, ορμάει κι αυτός, με στεγνά πόδια πάνω στον ποταμό.
Φτάνοντας στη μέση και βλέποντας, ότι δεν θα πετύχει να πιάσει τον «εχθρό» του, του ρίχνει στην πλάτη το λάχανο. Και από τότε του έμεινε το παρατσούκλι Νικόλας Κοτσανώφ, Νικόλας-Λάχανο, που θα τον συνοδεύει μέχρι και την αγιοποίησή του, από την Εκκλησία.

Το γεγονός επιβεβαιώθηκε από μια επιγραφή γραμμένη πάνω στον τάφο του Θεοδώρου:
«Καταδιωκόμενος από τον άγιο Νικόλαο από την όχθη της Αγίας Σοφίας μέχρι την εμπορική όχθη, διέσχισε τον ποταμό Βολκώφ με στεγνά πόδια».
Από το βιβλίο της Ειρήνης Γκοραΐνωφ, “Οι διά Χριστόν σαλοί”, των εκδόσεων Τήνος.

***

Στην πνευματική παράδοση της χριστιανικής Ανατολής δεν υπάρχει μορφή πιο παράδοξη και πιο σκανδαλώδης στα μάτια των πολλών, από τον άγιο σαλό, τον δια Χριστόν σαλό, που είναι γνωστός στα ρωσικά ως iurodivyi.

Ο σαλός είναι ελεύθερος να μιλά όταν οι άλλοι, φοβισμένοι από τις συνέπειες, επιλέγουν να μείνουν σιωπηλοί – ελεύθερος να πει την αλήθεια «χωρίς κανέναν έλεγχο», ακόμη και για «τον ίδιο τον τσάρο»… ο σαλός μας κάνει να σκεφτούμε τον φυλακισμένο Μπομπύνιν στο μυθιστόρημα του Σολζενίτσιν, Ο Πρώτος Κύκλος. Ανακρινόμενος από τον Αμπακούμωφ, τον πανίσχυρο Υπουργό Κρατικής Ασφάλειας του Στάλιν, ο Μπομπύνιν λέγει: «Εσείς είστε που με έχετε ανάγκη, αλλά εγώ δεν σας έχω». Ο Αμπακούμωφ μένει έκπληκτος: ως αρχηγός της μυστικής αστυνομίας, θα μπορούσε να εξορίσει τον Μπομπύνιν, να τον βασανίσει, να τον σκοτώσει, ενώ ο Μπομπύνιν δεν διαθέτει κανένα δυνατό τρόπο για να ανταποδώσει το κακό. Αλλά ο Μπομπύνιν επι­μένει. Ο Αμπακούμωφ μπορεί να εκφοβίσει μόνον εκείνους που έχουν «πολλά να χάσουν»:
Βλέπεις; Δεν έχω τίποτα. Απολύτως τίποτα! Δεν μπορείτε να αγγίξετε τη γυναίκα μου και το παιδί μου τους σκότωσε μια βόμβα. Οι γονείς μου έχουν πεθάνει . Δεν έχω τίποτε σ’ αυτόν τον κόσμο εκτός από ένα μαντήλι… Μου αφαιρέσατε την ελευθερία εδώ και πολύ καιρό, και δεν μπορείτε να μου τη δώσετε πίσω γιατί δεν την πήρατε εσείς οι ίδιοι… Μπορείτε να πείτε στον γέρο, ξέρετε ποιόν -εκεί πάνω – πως έχετε την εξουσία πάνω στους ανθρώπους μόνον όσο δεν πά­ρετε τα πάντα απ’ αυτούς. Αλλά όταν έχετε ληστέψει κάποιον από τα πάντα, δεν βρίσκεται πλέον υπό την εξουσία σας – είναι και πάλι ελεύθερος… (Επισκόπου Διοκλείας ΚΑΛΛΙΣΤΟΥ WARE, Η ΕΝΤΟΣ ΗΜΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ )

Οι διά Χριστόν Σαλοί Άγιοι είναι διαφοροποιημένοι από τον κόσμο σχεδόν σε όλα. Με τον τρόπο αυτό καταθέτουν καθημερινά ενώπιον του αμαρτωλού κόσμου την «μωρία», την απλότητα, δηλαδή, του κηρύγματος, της αποκαλύψεως του Θεού, με το οποίο μπορεί να σωθεί ο κόσμος. Διαφοροποιούνται από τον κόσμο, για να δείξουν την απόσταση που χωρίζει τον πνευματικό κόσμο (που είναι το διαρκές μέλλον του ανθρώπου), από τον υλικό κόσμο της ρευστής καθημερινότητας. ( κ. Αντ. Μάρκου )

***

Άγιος Παΐσιος o Αγιορείτης (1924–1994)

«Οι Άγιοι, έκαναν μεγαλύτερο αγώνα για να κρύψουν την αρετή τους, παρά για να την αποκτήσουν. Ξέρετε τί έκαναν οι δια Χριστόν Σαλοί; Ξέφευγαν πρώτα από την υποκρισία του κόσμου και έμπαιναν μετά στον χώρο της ευαγγελικής αλήθειας. Αλλά, και αυτό δεν τους έφτανε· γι’ αυτό προχωρούσαν στην αγία υποκρισία για την αγάπη του Χριστού. Ύστερα, δεν τους απασχολούσε ό,τι κι αν τους έκαναν, ό,τι κι αν τους έλεγαν οι άλλοι.

Χρειάζεται όμως πολύ μεγάλη ταπείνωση για να το κάνεις αυτό. Ενώ ένας κοσμικός άνθρωπος, αν του πει καμμιά κουβέντα ο άλλος, θίγεται. Ή, αν δεν τον επαινέσει για κάτι που κάνει, στενοχωριέται. Ενώ αυτοί οι Σαλοί χαίρονταν, όταν οι άνθρωποι είχαν “χαλασμένο” λογισμό γι’ αυτούς. Παλιά, υπήρχαν Πατέρες που έκαναν ακόμη και τον δαιμονισμένο, για να κρύψουν την αρετή τους και για να χαλάσουν οι άλλοι τον καλό λογισμό που είχαν γι’ αυτούς…. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να βγάζει κανείς συμπεράσματα για έναν άνθρωπο από αυτό που φαίνεται, εάν δεν μπορεί να διακρίνει αυτό που κρύβεται.
Οι δια Χριστόν Σαλοί, δεν έχουν μέσα τους κενό, αλλά ξεχείλισμα από το πολύ γέμισμα της αγάπης του Θεού. Είναι μεγάλοι Άγιοι. 

Μακάριοι, και τρις μακάριοι, είναι εκείνοι οι πολύ γνωστικοί που κάνουν τον τρελλό για την αγάπη του Χριστού και κοροϊδεύουν όλη την ματαιότητα του κόσμου, που η δια Χριστόν αυτή τους τρέλλα και σαλότητα αξίζει περισσότερο απ’ όλη την γνώση και την σοφία των σοφών όλου του κόσμου τούτου.

Παλιά που υπήρχαν οι δια Χριστόν Σαλοί, υπήρχαν ελάχιστοι τρελλοί στον κόσμο. Μήπως θα πρέπει να παρακαλέσουμε τους δια Χριστόν Σαλούς να κάνουν καλά τους φύσει σαλούς και να αναδειχθούν πάλι δια Χριστόν Σαλοί;…».

***

Στη Σοβιετική Ένωση; Σύμφωνα μ’ έναν εμιγκρέ της δεκαετίας του 1970, υπήρχαν ακόμη τότε άγιοι σαλοί στη Ρωσία: «Κρύβονται και τους κρύβουν και οι άλλοι» – αν ανακαλύπτονταν, θα κλεί­νονταν αμέσως σε ψυχιατρικά άσυλα. Οι σύγχρονες τυραννίες έχουν κάθε λόγο να φοβούνται την ελευθερία του δια Χριστόν σαλού.

***

Ύβρις φυτεύει τύραννον =Η έπαρση φυτεύει τον τύραννο
Οιδίποδας Τύραννος τού Σοφοκλέους (στ.871)

Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς:
Πώς είναι δυνατόν να γίνεται σεβαστό το ψέμα

Στην αγορά της ζωής, μικρά μου μυρμηγκάκια, στέκονταν οι πωλητές του λόγου, οι υποκριτές με την κυρτή ράχη και τη δουλική μάσκα στο πρόσωπο, που έκρυβε αχόρταγη όρεξη για εξουσία.

– Τι έχετε σήμερα στην ημερήσια διάταξη; Τους ρώτησα εγώ.

– Το σεβασμό στις πεποιθήσεις των άλλων, απάντησαν εκείνοι με υποκριτικό χαμόγελο, στο οποίο διαγράφονταν ολόκληρη η γατοφιλοσοφία τους.

– Και πάνω σε τι βασίζετε αυτό το αστείο;

– Επάνω στην προαποφασισμένη θέση της ισότητας όλων. Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, η πεποίθηση φτιάχνει την ουσία των ανθρώπων, άρα σ’ όλες τις πεποιθήσεις ανήκει ίσος σεβασμός. Αυτό είναι, έτσι δεν είναι; Τόσο προφανής συλλογισμός χωρίς αντιφάσεις, όπως κι εκείνος ο παλιός: όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί, ο Γάιος είναι άνθρωπος, άρα ο Γάιος είναι θνητός…

…Ώ πωλητές του λόγου, ώ υποκριτές, πόσο άνοστη έγινε η ζωή απ’ τη σοφία σας! Πόσο βαριά και ασφυκτική έγινε η ατμόσφαιρα από τη λιπαρή σοφία σας για όλα τα πνεύματα που έχουν συνηθίσει στον αιθέρα και στο φως! Δεν βλέπετε, πόσες τρυφερές ψυχές φεύγουν από τη ζωή, όπου εσείς κυριαρχήσατε; Άραγε δεν ακούτε τους ρόγχους των αυτόχειρων που πληθαίνουν όσο ποτέ, ώ δολοφόνοι, με το ελεεινό πρόσωπο, άραγε δεν ακούτε; Ή μόνο καμώνεστε ότι δεν τους ακούτε;

Ώ πωλητές του λόγου, ώ υποκριτές! Εάν είχατε οποιαδήποτε πεποίθηση μέσα σας και ξέρατε να τη σέβεστε, δεν θα μπορούσατε να μιλάτε για σεβασμό της πεποίθησης του καθενός, της κάθε πεποίθησης δηλαδή είτε είναι χρήσιμη είτε επιζήμια, είτε έξυπνη είτε ανόητη. Για σας οι διάφορες πεποιθήσεις είναι όπως και τα διαφορετικά κουστούμια των ανθρώπων. Ο άνθρωπος με το μαύρο κουστούμι δεν έχει λόγο να ξεσηκώνεται ενάντια στον πλησίον του με το λευκό κουστούμι. Έτσι νομίζετε εσείς πως είναι και με τις πεποιθήσεις, όπως και με τα κουστούμια, φαφλατάδες στατιστικολόγοι ξένων πεποιθήσεων. Όμως δεν είναι έτσι!

Το να σέβεσαι όλες τις πεποιθήσεις σημαίνει να εξισώνεις όλες τις πεποιθήσεις. Ώ εσείς, εξισωτές του άσπρου και του μαύρου, του στρογγυλού και του αιχμηρού, που μόνο την εξομοίωση των πάντων απολαμβάνετε, το ίσιωμα, την ισοπέδωση όλων!

Όταν οι νεκροθάφτες θάψουν το νεκρό στο χώμα, τότε λένε, ότι ο νεκρός άνθρωπος και το χώμα είναι ίσοι. Όμως εσείς λέτε και για τους ζωντανούς ανθρώπους ότι είναι ίσοι με τον πηλό, σεις οι νεκροθάφτες των Ζωντανών! Και για τις πεποιθήσεις από αίμα και νεύρα λέτε, ότι είναι ίσες με τις πεποιθήσεις από πηλό.

Πώς είναι δυνατόν να γίνεται σεβαστό το ψέμα; Έτσι αναρωτιέται ο άνθρωπος στου οποίου την καρδιά και το νου βρίσκεται η Αλήθεια. Όμως αυτό το ερώτημα ούτε κατεβαίνει στην καρδιά σας, επειδή μπαζώσατε το χαντάκι ανάμεσα στο ψέμα και την αλήθεια, και τα βάλατε κάτω από την ίδια στέγη και τους δώσατε ίσα δικαιώματα. Και γι’ αυτό κηρύττετε τώρα το σεβασμό και του ψεύδους και της αλήθειας, επειδή για σας το ψέμα και η αλήθεια δεν είναι πια δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις, αλλά δύο δίδυμα της ίδιας αγελάδας, που θηλάζουν κάτω από την ίδια μητέρα και γλείφονται χορτάτα στη λιακάδα.

Γιατί λέτε ψέμματα στους ανθρώπους, υποκριτές; Ιδού, εσείς δεν σέβεστε καμία πεποίθησή τους, αν και κάνετε υποκλίσεις και λιβανίζετε τον οποιονδήποτε. Ιδού, για σας κάθε πεποίθηση και κάθε μη πεποίθηση έχει μία και την ίδια αξία. Γιατί μπερδεύετε τους ανθρώπους, που αναζητούν δίδαγμα από σας, εσείς οι αυτοαποκαλούμενοι διδάσκαλοι; Πώς τολμάτε να κάθεστε στην έδρα του δασκάλου χωρίς κανένα δικαίωμα, όταν οι πεινώντες και διψώντες τη δικαιοσύνη και οι πτωχοί τω πνεύματι και οι καθαροί τη καρδία τίποτα από σας δεν μπορούν να λάβουν παρά μόνο ζάλη;

Ώ πωλητές του λόγου, ώ υποκριτές! Είστε η κραυγαλέα απόδειξη εκείνης της κατάρας που κρέμεται πάνω από το ανθρώπινο γένος.

Μικρά μυρμήγκια, μικρά μου μυρμηγκάκια, μ’ ακούτε; Με καταλαβαίνετε; Δεν είναι απαραίτητα να τα καταλάβετε όλα αυτά ακριβώς, αφού φοβάμαι, μη τυχόν μ’ αυτό δυναμώσει μέσα σας το μίσος για τους ανθρώπους, εάν όμως συμβεί αυτό, τότε περιορίστε το μίσος σας μόνο στους πωλητές του λόγου, σ’ όσους δε σέβονται την πεποίθηση οποιουδήποτε, στους υποκριτές!
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Λόγοι πάνω από μία μυρμηγκοφωλιά»

Όσιος Θεόδωρος του Νόβγκοροντ ο διά Χριστόν Σαλός
https://iconandlight.wordpress.com/2017/01/19/16495/

Η αλαζονεία της Ευρώπης μέσα από τους μύθους του Αισώπου.
https://iconandlight.wordpress.com/2017/01/20/%ce%b7-%ce%b1%ce%bb%ce%b1%ce%b6%ce%bf%ce%bd%ce%b5%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b5%cf%85%cf%81%cf%8e%cf%80%ce%b7%cf%82-%ce%bc%ce%ad%cf%83%ce%b1-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%bc/

Η μεγάλη υποκρισία κυριάρχησε στους ηγέτες των χριστιανικών λαών, που αν και μιλούσαν διαρκώς για την ειρήνη στην πραγματικότητα κρυφά έκλειναν συμφωνίες, Και κάθε κρυφή συμφωνία τους σήμαινε πόλεμο. Παντού βρυχώνται οι προετοιμασίες για τον πόλεμο… Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
https://iconandlight.wordpress.com/2019/01/11/%CE%B7-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%B7-%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%B7%CF%83%CE%B5-%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%B7/

Απολυτίκιον Ήχος δ’

Ο Θεός των πατέρων ημών, ο ποιών αεί μεθ’ ημών κατά την σην επιείκειαν, μη αποστήσης το έλεός σου αφ’ ημών, αλλά ταις αυτών ικεσίαις, εν ειρήνη κυβέρνησον την ζωήν ημών.

Των εν όλω τω κοσμώ μαρτύρων σου, ως πορφύραν και βύσσον τα αίματα, η Εκκλησία σου στολισαμένη, δι’ αυτών βοά σοι, Χριστέ ο Θεός· τω λαώ σου τους οικτιρμούς σου κατάπεμψον, ειρήνην τη πολιτεία σου δώρησαι, και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.

Τη πρεσβεία Κύριε, πάντων των Άγιων, και της Θεοτόκου, την σην ειρήνην δος ημίν, και ελέησον ημάς, ως μόνος οικτίρμων.

iconandlight.wordpress.com