Άγιος Σάββας ο ηγιασμένος, Κύριε Ιησού Χριστέ! Συ που αληθινά μας φωτίζεις και σώζεις, στα χέρια Σου εμπιστευόμαστε τον νου και την καρδιά μας.

 

Άγιος Σάββας ο ηγιασμένος (532)
Ιούλιος, Ποταμία, Κρισπίνος, Φήλιξ, Γράτος και οι συν αυτοίς 7 μάρτυρες στην Ταουρά Νουμιδίας Αλγερίας (302) και Κρισπίνα μάρτυς στην Θεβέστη Αλγερίας (304)
Αναστάσιος Μάρτυς, Διογένης, λιθοβοληθείς, τελειούται, Αβέρκιος ξίφει τελειούται.
Όσιος Nόννος
Καρίων και Ζαχαρίας ο υιός του, όσιοι ερημίτες στην Αίγυπτο , (4ος αι.)
Νεκτάριος ο Καρεώτης του εν τω κελλίω του Ιάγαρι,(1470), Φιλόθεος ο Καρεώτης, ο χρηματίσας πνευματικός πατήρ του Αγ. Νεκταρίου και Διονύσιος ο Καρεώτης συνασκητής αυτών (15ος αι.)
Κελλιώτες-Αγιορείτες οσιομάρτυρες της Σκήτης των Καρυών του Αγ. Όρους επί Βεκκου (1274) και Κοσμάς ο Πρώτος

Εορτάζουν στις 5 Δεκεμβρίου.

Στίχ. Ψυχήν όπισθεν του Θεού κολλών πάλαι,
Έμπροσθεν αυτού νυν παρίσταται Σάββας.
Θεσπεσίοιο πόλου πέμπτη Σάββας εντός εσήχθη.

Ο  Άγιος Σάββας γεννήθηκε στη Μουταλάσκη της Καππαδοκίας το 439, πολύ νωρίς, σε ηλικία 8 ετών έφυγε από τους κηδεμόνες θείους του, στους οποίους τον είχαν αφήσει οι γονείς του Ιωάννης και Σοφία [18 Δεκ.], και εγκαταβίωσε σ’ ένα μοναστήρι κοντά στην γενέτειρα του , στην Μονή των Φλαβιανών. Μετά από δέκα χρόνια παραμονής γεμάτα θαυμαστά γεγονότα και παραδειγματική ασκητική ζωή, σε ηλικία 18 ετών φεύγει από την Καππαδοκία και μεταβαίνει στην Παλαιστίνη. Συναντά το Μέγα Ευθύμιο, ο οποίος όμως δεν τον εκράτησε κοντά του, παρά την επιθυμία του Αγίου Σάββα, διότι ακόμη ήτο αγένειος, ήτο μικρός, δεν ήταν ακόμη ώριμος να ακολουθήσει τον ερημιτικό βίο, του συνέστησε να πάει και να εγκαταβιώσει στην κοινοβιακή μονή του Οσίου Θεοκτίστου. Προέβλεψε μάλιστα ο άγιος Ευθύμιος «το μέγα εν τω μέλλοντι στάδιον του νεαρού μοναχού». Εκεί ο  Άγιος Σάββας έμεινε πολλά χρόνια κοντά στον Όσιο Θεόκτιστο, τα τελευταία χρόνια της εκεί παραμονής του, τα πέντε χρόνια, τα έζησε ερημιτικά, ακολουθώντας και πάλι τον Μέγα Ευθύμιο, και τελικώς , όταν εκοιμήθη ο Μέγας Ευθύμιος το 473, αποχώρησε και αυτός από το κοινόβιο του Οσίου Θεοκτίστου κι αναζήτησε την ερημιτική ζωή σε ηλικία 35 ετών. Πορευόμενος προς αυτήν συνάντησε ομάδα τεσσάρων βαρβάρων πολεμιστών, ταλαιπωρημένων από την κούραση και την πείνα. Αφού τους πλησίασε, τους πρόσφερε με αγάπη ότι φαγώσιμο είχε μαζί του, γεγονός που εντυπωσίασε εκείνους. Αργότερα, όταν ξανασυναντήθηκαν, αυτοί του ανταπέδωσαν την καλοσύνη, δίδοντάς του άρτους και χουρμάδες. Καθώς εκείνοι αποχώρησαν, ο άγιος Σάββας αναστενάζοντας μονολόγησε, όπως μας παραδίδει ο βιογράφος του: «Αλίμονο, ψυχή μου! Οι βάρβαροι αυτοί, τη μικρή μου ευεργεσία δεν την ξέχασαν κι έσπευσαν με φιλοτιμία να την ανταποδώσουν. Εμείς όμως, ενώ δεχόμαστε τόσες ευεργεσίες και αγαθά από τον Δημιουργό μας, δεν κάνουμε τίποτε ώστε να του δείξουμε την ευγνωμοσύνη μας με την εφαρμογή των εντολών του. Άραγε τι θα απολογηθούμε; Ποιά συγγνώμη θα ζητήσουμε;». Με τις σκέψεις αυτές κατανυσσόταν η ψυχή του για πολλές ημέρες.
Στην έρημο, κοντά στον Ιορδάνη, είχε τη μεγάλη ευλογία να συναντήσει τον Όσιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη, όπως επίσης και τον Όσιο Θεοδόσιο Κοινοβιάρχη μέσω του αγίου μοναχού Άνθου, με τους οποίους ανέπτυξε πολύ μεγάλη φιλία.

Ζώντας λοιπόν εκεί στην έρημο του Ρουβά και του Κουτυλά, ένα βράδυ δέχθηκε επίσκεψη της Παναγίας μας, της Θεοτόκου, η οποία του είπε να εγκατασταθεί στην ανατολική πλευρά του χειμάρρου των Κέδρων, όπου υπάρχει ένα σπήλαιο.  Εκεί , ζώντας πολύ αυστηρή ασκητική ζωή, με την αρετή του προσείλκυσε πολλούς ερημίτες, μοναχοί ουράνιοι και χαριτοφόροι, έτσι σχηματίστηκε η πρώτη συνοδεία, έως εβδομήντα περίπου.

Μία άλλη νύχτα, ενώ προσευχόταν ο  Άγιος Σάββας, είδε ένα πύρινο στύλο στην άλλη πλευρά του χειμάρρου των Κέδρων, να ανεβαίνει και να φθάνει μέχρι τον ουρανό. Του έκανε εντύπωση η εμφάνιση αυτού του πυρίνου στύλου και την άλλη μέρα πήγε προς την περιοχή εκείνη, και ενώ ήταν ήλιος εξακολουθούσε το φως αυτό να λάμπει περισσότερο από τον ήλιο. Πλησίασε εκεί στη βάση που ήταν αυτός ο πύρινος στύλος και βλέπει ξαφνικά ότι εκεί ανοιγόταν μπροστά του ένα ολόκληρο σπήλαιο, που ήταν σε σχέδιο και σε σχήμα ναού. Μπαίνει μέσα γεμάτος έκπληξη και βλέπει σχηματισμένη μία κόγχη και άλλους χώρους που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ναός για την αδελφότητα. Και όντως ο  Άγιος Σάββας, πολύ γρήγορα, διαμόρφωσε το σπήλαιο σε ναό, που μέχρι σήμερα ονομάζεται Θεόκτιστος Ναός, Θεόκτιστος Εκκλησία, είναι αφιερωμένη αυτή η εκκλησία στον  Άγιο  Νικόλαο.

Δεν έλειψαν όμως από τη ζωή του Αγίου Σάββα και οι ανθρώπινοι πειρασμοί. Έκτος από τους δαίμονες και από τα άγρια θηρία, είχε δυστυχώς πειρασμούς μέσα από τη συνοδεία του, μέσα από την ίδια την αδελφότητα των μοναχών. Υπήρξαν στασιαστές κακόγνωμοι μοναχοί, οι οποίοι εφθόνησαν την αρετή και το κλέος που είχε αρχίσει σιγά σιγά να αποκτά ο  Άγιος Σάββας.
Επειδή μέχρι την ηλικία των πενήντα περίπου ετών δεν ήταν ιερεύς ο  Άγιος Σάββας, και ενώ είχε γίνει ηγούμενος εξακολουθούσε να είναι μοναχός, πήγαν αυτοί οι μοναχοί οι στασιαστές στον Πατριάρχη και τον συκοφάντησαν, του είπαν ότι εμείς δεν μπορούμε να έχουμε ηγούμενο αυτόν ο οποίος δεν είναι κατάλληλος, δεν είναι ιερεύς, να μας κάνεις άλλον ηγούμενο. Ο Πατριάρχης Σαλλούστιος, γνωρίζοντας τους κόπους τους ασκητικούς και την αγιότητα του Αγίου Σάββα, τον εκάλεσε στα Ιεροσόλυμα και χωρίς να του αναφέρει τίποτα για τις κατηγορίες τις οποίες διατύπωσαν εναντίον του, τον χειροτόνησε αμέσως ιερέα το 491 και εγκαινίασε συγχρόνως και την θεόκτιστη εκκλησία του Αγίου Νικολάου. 

Δυστυχώς μετά πάλι νέος πειρασμός, εκ μέρους των ιδίων στασιαστών μοναχών της Ιεράς Μονής, ανάγκασε τον Άγιο Σάββα γιά να μη τους παροξύνη επί πλέον, να αποχωρήσει από τη Λαύρα, δίχως να προσπαθήση να δικαιολογηθή ή να επιβάλη την εξουσία του.

Λέγει λοιπόν το συναξάρι ότι σ’ ένα σπήλαιο όπου βρέθηκε ο  Άγιος Σάββας διωγμένος από τη Λαύρα του ένα βράδυ αποκοιμήθηκε και κατά το μεσονύκτιο ήρθε το λιοντάρι, που εσύχναζε εκεί και τον βρήκε να κοιμάται. Δάγκωσε το άκρο του ιματίου του και τον έσυρε με ημερότητα για να τον βγάλει έξω από το σπήλαιο. Ο  Όσιος Σάββας ξύπνησε και όταν είδε μπροστά του το φοβερό λιοντάρι δεν εδειλίασε, αλλά άρχισε να διαβάζει την ακολουθία του  Όρθρου, ο λέοντας, όταν είδε ότι προσευχόταν ήρεμα τον άφησε και περίμενε έως ότου τελειώσει την ακολουθία ο  Άγιος, ο οποίος, αφού ετελείωσε, έπεσε πάλι να κοιμηθεί στον τόπο όπου συνήθιζε ο λέων να κοιμάται. Τότε το λιοντάρι, όταν είδε ότι έπεσε πάλι ο  Όσιος να κοιμηθεί στη δική του θέση, τον άρπαξε με τα δόντια του από το ιμάτιο και τον έσυρε δυνατά για να τον βγάλει έξω από το σπήλαιο. Και ο  Άγιος Σάββας του είπε:  Τι κοπιάζεις θηρίο να με διώξεις; Το σπήλαιο είναι μεγάλο και φτάνει και για τους δυο μας.  Αν λοιπόν θέλεις να κατοικούμε μαζί, να ησυχάσεις, να μείνουμε κι εγώ κι εσύ.  Αν πάλι δεν σου αρέσει, να πας να βρεις άλλο σπήλαιο κι άφησε εμένα εδώ, γιατί εγώ είμαι ανώτερος από εσένα: εγώ πλάστηκα εκ χειρός Κυρίου και ετιμήθην κατ’ εικόνα και ομοίωσιν . Αυτά είπε ο Σάββας με ήρεμη λαλιά και υπάκουσε το θηρίο, ανεχώρησε από εκεί και άφησε τον  Άγιο  Σάββα ανενόχλητο. 

Όταν στην πνευματική μας πορεία συναντούμε εμπόδια και δυσκολίες επεμβαίνει ο ίδιος ο Θεός για να μας βοηθήσει, Στο ίδιο μας το περιβάλλον βρίσκονται πολλές φορές κακόγνωμοι και δύστροποι άνθρωποι, οι οποίοι, ενώ τους ευεργετήσαμε από φθόνο στρέφονται εναντίον μας, η υποχωρητικότητα και η ανεξικακία είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των φθονερών και αγνωμόνων. Τον ενάρετο και άγιο άνθρωπο σέβονται όλοι, ακόμη και επικίνδυνοι άνθρωποι, ακόμη και τα άγρια θηρία.

Μετά από πέντε χρονια και με θεϊκή επέμβαση εδέχθη να επανέλθη κατόπιν επίμονης παρακλήσεως του Πατριάρχου.

Τα επόμενα έτη επιδόθηκε στην πνευματική καλλιέργεια των μοναχών. Εχοντας συσσωρεύσει πλούσια ασκητική πείρα, φερόταν προς τους ασκούμενος αδελφούς με πολύ μεγάλη φρόνηση και διάκριση. Άλλους παρακαλούσε, άλλους νουθετούσε, κάποιους επιτιμούσε, και όλους γενικά προετοίμαζε να αντιμετωπίζουν με γενναιότητα τις παγίδες του πονηρού, να μη δείχνουν μικροψυχία στις δυσκολίες της ερημικής ζωής, να μην αθυμούν• αλλά να αντλούν θάρρος από την ελπίδα των μελλόντων. Για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που ταλαιπωρούσαν υπέρμετρα τους μοναχούς προσευχόταν και ζητούσε λύση εκ μέρους του Θεού.

Μιμούμενος το πρότυπο του, τον Μέγα Ευθύμιο, αποσύρονταν στα βάθη της ερήμου, «αθέατος τω παντί μένων και ανομίλητος», για την Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

Την περίοδο αυτή (τέλος 5ου αρχές 6ου αιώνος) η Εκκλησία του Χριστού ταλανιζόταν ακόμα από τους Μονοφυσίτες, ο δε πατριάρχης Ιεροσολύμων άγιος Ηλίας [20 Ιουλ.] εξορίστηκε και μερικοί κληρικοί φυλακίσθηκαν, τότε ο άγιος Σάββας και ο όσιος Θεοδόσιος αναδείχθηκαν δυνατοί υπέρμαχοι της δογματικής αλήθειας, ηγήθηκε του αγώνα των Ορθοδόξων κατά της φοβερής αιρέσεως του μονοφυσιτισμού, οι μονοφυσίτες σε μια διαμάχη που είχαν μαζί του για την ορθή πίστη του έβγαλαν το μάτι.

Δυο φορές πήγε στην Κωνσταντινούπολη (το 512 και το 531) ως πρέσβυς υπέρ της διωκόμενης Εκκλησίας. Σε ηλικία ενενήντα τριών ετών, ασθένησε και εκοιμήθη ειρηνικά εν Κυρίω την Κυριακή 5 Δεκεμβρίου 532. Το σκήνωμά του, το οποίο θαυματουργικώς διατηρήθηκε άφθορο, κατατέθηκε αρχικά στην Λαύρα, παρουσία πλήθους μοναχών και λαικών. Την εποχή των σταυροφοριών μεταφέρθηκε στην Βενετία και πρόσφατα επεστράφη στην Μονή του (26 Οκτωβρίου 1965).

Ομιλία
για την απουσία του κακού από τα έργα του Θεού
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

«Και είδεν ο Θεός, ότι καλόν». (Γένεση 1).

Αδελφοί μου, η πρώτη αποκάλυψη που μας διαμηνύει η Αγία Γραφή για τούτο τον κόσμο είναι ότι ο κόσμος προήλθε από το καλό και όχι από το κακό· από τον Θεό και όχι από κάποια δύναμη αντίθετη προς το Θεό ούτε από κάποια φανταστική αρχέγονη μείξη καλού και κακού.

Η δεύτερη αποκάλυψη για τον κόσμο τούτο, αδελφοί, είναι πως όλα όσα ο Θεός δημιούργησε είναι καλά! Το φως είναι καλό· το στερέωμα του ουρανού είναι καλό· η ξηρά είναι καλή· η θάλασσα είναι καλή· το χορτάρι, η βλάστηση εν γένει και όλα τα καρποφόρα δέντρα είναι καλά· τα φωτεινά ουράνια σώματα -ο ήλιος, η σελήνη και τα αστέρια- είναι καλά· τα ζωντανά πλάσματα στη Θάλασσα και τα πετεινό του ουρανού είναι καλά· όλα τα έμβια όντα, παντός είδους και γένους, είναι καλά· τα κτήνη, τα μικρά ζώα και τα θηρία της γης είναι καλά. Τέλος, ο άνθρωπος -ο υπό την δεσποτεία του Θεού κύριος πάσης της κτίσεως- είναι καλός.
«Και είδεν ο Θεός, ότι καλόν». Αυτός που ζυγίζει και εκτιμά την αξία αυτού του κόσμου δεν είναι και δεν μπορεί να είναι κάποιος που βλέπει αυτόν τον κόσμο επιφανειακά και αποσπασματικά, αλλά μόνον Αυτός που βλέπει συλλήβδην όλη την κτίση, αλλά και το κάθε μέρος της, εξατομικευμένα. Αυτός ο οποίος γνωρίζει το είδος, το γένος, τον αριθμό, το όνομα, τη σύνθεση και την ουσία κάθε κτιστού μέρους, καλύτερα απ’ ό,τι όλοι οι άνθρωποι επί της γης! «Και είδεν ο Θεός τα πάντα, όσα εποίησε,  και ιδού καλά λίαν». (Γέν. 1, 31).
Ανέκαθεν υπήρχαν άνθρωποι που διέβαλλαν το έργο του Θεού, ισχυριζόμενοι ότι ο κόσμος αυτός είναι τάχα κακός στην ουσία του, ότι κάθε επιμέρους κτίσμα είναι κακό και ότι η ύλη, απ’ την οποία συντίθενται όλα τα επίγεια πλάσματα, είναι κάτι κακό.
Αλλά το κακό βρίσκεται στην αμαρτία και η αμαρτία εκπορεύεται απ’ το κακό πνεύμα. Επομένως, το κακό κατοικεί στο πνεύμα του κακού και όχι στην ύλη! Το πνεύμα αυτό που εξέπεσε από το Θεό είναι ο σπορέας του κακού μέσα στον κόσμο. Από αυτό προέρχεται η ήρα που παρεισφρέει μέσα στο στάρι του Θεού!

Το πνεύμα του κακού άοκνα εργάζεται και αγωνίζεται να εκμεταλλευτεί το πνεύμα του ανθρώπου και την υλική κτίση εν γένει ως όπλα του, του κακού. Αυτό το πνεύμα είναι που ενσταλάζει στον νου του ανθρώπου τη σκέψη ότι ολόκληρος ο κτιστός κόσμος είναι τάχα κακός και ότι η ύλη, απ’ την οποία πλάστηκε η κτίση, είναι θεμελιωδώς κακή. Με άλλα λόγια, το πονηρό πνεύμα διαβάλλει τα έργα του Θεού για να κρύψει τα δικά του κακοποιά έργα κατηγορεί το Θεό για να μην κατηγορηθεί!

Ω αδελφοί μου, ας φυλάξουμε άτρωτους τους εαυτούς μας από τη μοχθηρία του κακού πνεύματος. Ας διαφυλαχθούμε ιδιαίτερα από τούς πονηρούς λογισμούς που το πνεύμα της πονηρίας ενσπείρει μέσα μας.

Ω Κύριε Ιησού Χριστέ! Συ που αληθινά μας φωτίζεις και σώζεις, στα χέρια Σου εμπιστευόμαστε τον νου και την καρδιά μας.
Ελλαμψον ημίν το φως Σου το αληθινόν!

Σοι πρέπει πάσα δόξα, τιμή και προσκύνησις εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
(Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Αχρίδος» – Δεκέμβριος, εκδ. Άθως)Απολυτίκιον Αγίου Σάββα Ηγιασμένου, Ήχος πλ. δ’.

Ταις των δακρύων σου ροαίς, της ερήμου το άγονον εγεώργησας· και τοις εκ βάθους στεναγμοίς, εις εκατόν τους πόνους εκαρποφόρησας· και γέγονας φωστήρ, τη οικουμένη λάμπων τοις θαύμασι, Σάββα Πατήρ ημών Όσιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.

Απολυτίκιον της Οσίας Σοφίας, μητρός του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου. Ήχος δ΄. ταχύ προκατάλαβε. [18 Δεκ.]

Σοφίαν ζηλώσασαν την ενυπόστατον, οσίως διέλαμψας ασκητική αγωγή, μητέρων αγλάισμα, συ γαρ Ηγιασμένον, ημίν έτεκες όντως, Σάββαν τον θεοφόρον, ω Σοφία θεόφρον· μεθ’ ου και νυν ικέτευε υπέρ των ψυχών ημών.

Ήχος πλ. α’  Όσιε Πάτερ

Σάββα θεόφρον, αρετών στύλος ο πύρινος, πυρσός ο εκ θαλάσσης, της κοσμικής τούς λαούς, λιμένα πρός τον θείον καθοδηγών, πλάνης τα πνεύματα ο καταβαλών, Πνεύματος Αγίου το καθαρόν δοχείον, ο ποδηγέτης των Μοναστών, ηκριβωμένη τε στάθμη της εγκρατείας, της ταπεινώσεως, περίβλεπτον το ύψος, κρήνη η βρύουσα, ιάσεων πελάγη, Χριστόν ικέτευε, Χριστόν δυσώπει Όσιε, δωρηθήναι τη Εκκλησία, ομόνοιαν, ειρήνην, και μέγα έλεος.

Ήχος πλ. α’  Αυτόμελον

Άνθραξ θεοφεγγής τω πυρί, προσομιλήσας θεοφόρε τού Πνεύματος, εδείχθης εν κόσμω Σάββα, καταλαμπρύνων ψυχάς, των πιστώς θεόφρον προσιόντων σοι, προς φως οδηγών αυτούς, το ανέσπερον Όσιε, ερημικούς δε, δροσιζόμενος άνωθεν, θεία χάριτι κατεμάρανας άνθρακας, Όθεν και τον της νίκης σοι, προδήλως δεδώρηται στέφανον Πάτερ της θείας, δικαιοσύνης ο πρύτανις, Χριστός, όν δυσώπει, ταίς ψυχαίς ημών δοθήναι, το μέγα έλεος.

Ο Οίκος

Σοφίας υπάρχων βλάστημα, Σάββα Όσιε, παιδιόθεν επόθησας Σοφίαν την ενυπόστατον, η συνοικήσασά σοι, από γης σε εχώρισε, και προς ύψος ανήγαγεν, εξ αϋλων ανθέων πλέξασα στέφανον, και τη σή επιθείσα ηγιασμένη κάρα θεόφρον, ώπερ κεκοσμημένος, εξιλέωσαι το θείον, τού δοθήναί μοι σοφίαν λόγου επαξίως, όπως ανυμνήσω την αγίαν σου κοίμησιν, ήν εδόξασε Χριστός ο Θεός ημών, διό και ημείς κράζομέν σοι, Χαίροις Πάτερ αοίδιμε.

Δόξα… Ήχος β’

Όσιε Πάτερ, εκ βρέφους την αρετήν επιμελώς ασκήσας, όργανον γέγονας τού αγίου Πνεύματος, και παρ’ αυτού λαβών των θαυμάτων την ενέργειαν, έπεισας τούς ανθρώπους καταφρονείν των ηδέων, νυν δε τω θείω φωτί, καθαρώτερον ελλαμπόμενος, φώτισον και ημών τάς διανοίας, Σάββα Πατήρ ημών.

Και νυν… Θεοτοκίον

Την πάσαν ελπίδα μου, εις σε ανατίθημι, Μήτηρ τού Θεού, φύλαξόν με υπό την σκέπην σου.

iconandlight.wordpress.com