Τα Λειτουργικά Βιβλία της Εκκλησίας μας.

Το πολύτιμο καταφύγιο της προσευχής των αγίων βάση της πνευματικής ζωής στην Ορθοδοξία είναι η λειτουργική κοινωνία των πιστών. Με κορυφαία στην κλίμακα τη θεία Λειτουργία, οι ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας μας διανθίζουν, σύμφωνα με το τυπικό των Αγίων Πατέρων, όλο το εικοσιτετράωρο κάθε ημέρας, με σκοπό την συνεχή και αδιάλειπτη επικοινωνία του πιστού με τον Θεό...

Και αν η ζωή του σύγχρονου ανθρώπου, με τις πολυσχιδείς απασχολήσεις, επιβάλλει ωράρια που αναστέλλουν συχνά ή διακόπτουν τον προγραμματισμό της πνευματικής μας ζωής, δεν παύει να γεννιέται συνεχώς στην ψυχή μας η επιθυμία να μιλήσουμε με τον Κύριο, μέσα από τον κόπο της ημέρας, τις μικρές χαρές, τη δημιουργία και τη δυσκολία, με ένα βαθύ «ευχαριστώ» ή «Κύριε ελέησον» ή «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με». Ωστόσο η γνώση και η μελέτη των καθ' ημέραν ακολουθιών της Εκκλησίας μας μπορεί να καταστεί ιερό κίνητρο για την εξεύρεση χρόνου —έστω και λίγου— ώστε η ημέρα μας να αγιασθεί με την ανάγνωση μιας ή περισσοτέρων ακολουθιών. Επιπλέον, στις δύσκολες περιστάσεις, αλλά και στις ενάρξεις μιας δημιουργίας επαγγελματικής, επιμορφωτικής ή σε περιπτώσεις επικίνδυνων καιρικών φαινόμενων, στη συμμετοχή μας στην παγκόσμια αγωνιά για την ειρήνη του κόσμου και σε άλλες ποικίλες προσωπικές και κοινές περιστάσεις, ως μέλη της Εκκλησίας του Χριστού και κοινωνοί του Σώματος Αυτού, έχουμε καθήκον να γνωρίζουμε πως οι Άγιοι Πατέρες συνεκρότησαν ακολουθίες που καλύπτουν κάθε περίσταση και εναποθέτουν στα Άγια Χέρια του Κυρίου μας κάθε προσπάθεια, κάθε αγωνία, κάθε πόνο ή χαρά μας.

Το σύνολο των βιβλίων της Εκκλησίας μας που περιέχουν όλες τις ακολουθίες, τις καθ' ημέραν και για τις ειδικές περιστάσεις, ονομάζονται ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ. -Αναφέρουμε τα κυριώτερα:

• Πρωτίστως «ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΚΑΙ ΙΕΡΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ» και ο «ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ», που περιέχουν τις ευαγγελικές και αποστολικές περικοπές που αναγινώσκονται κάθε ημέρα του έτους.

• Ακολουθεί το ΩΡΟΛΟΓΙΟΝ, το οποίο περιέχει τις μικρές καθημερινές ακολουθίες που άρχονται από το Μεσονυκτικό και τον Όρθρο, συνεχίζει με τις ακολουθίες των ΩΡΩΝ —από τις οποίες προήλθε και η ονομασία του βιβλίου— τις προσευχές πριν και μετά το «άριστον και το δείπνον», τον Εσπερινό, το Απόδειπνο, τον Ακάθιστο Ύμνο, τον Μεγάλο και Μικρό Παρακλητικό Κανόνα στην Υπεραγία Θεοτόκο, ικετηρίους Κανόνες στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, στον Άγιο Άγγελο και σε όλους τους Αγίους. Περιέχει επίσης τα Απολυτίκια και τα Κοντάκια των Αγίων όλου του έτους, του Τριωδίου και του Πεντηκοσταρίου, τα Αναστάσιμα Απολυτίκια των οκτώ ήχων, Ύμνους Τριαδικούς, τις εννέα Ωδές και τα Εξαποστειλάρια όλης της εβδομάδας.

Ένα άλλο επίσης σπουδαιότατο βιβλίο για την εκκλησιαστική ζωή μας είναι το ΛΕΙΤΟΥΡΠΚΟΝ, το οποίο περιέχει τις τρεις εν χρήσει θείες Λειτουργίες, του M. Βασιλείου, του Ι. Χρυσοστόμου και των Προηγιασμένων.

Ακολουθούν τα MHNAIA. Οι 12 τόμοι τους, εκ των οποίων ο καθείς αντιστοιχεί σε ένα μήνα του έτους, περιέχουν τις ακολουθίες των εορταζομένων Αγίων, κατά τον Εσπερινό και τον Όρθρο, κάθε ημέρας του μήνα και των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών.

Για την κατανυκτικότερη και λαμπρότερη περίοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που αρχίζει με το Τριώδιο και λήγει με την Πεντηκοστή, έχουμε τα λειτουργικά βιβλία του ΤΡΙΩΔΙΟΥ και ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΑΡΙΟΥ, τα οποία αντίστοιχα περιέχουν το μεν Τριώδιο τις ακολουθίες από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι του M. Σαββάτου, το δε Πεντηκοστάριο τις ακολουθίες από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων.

Η ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΗ ή ΟΚΤΩΗΧΟΣ (βίβλος) είναι ένα ακόμη πολύτιμο λειτουργικό βιβλίο. Αρχικά αποτελούσαν δύο ξεχωριστά βιβλία. Η μεν Παρακλητική, που αποδίδεται ως προς τη συγκρότησή της στον Άγιο Ιωσήφ τον Υμνογράφο, περιείχε τις ακολουθίες των οκτώ ήχων όλων των ημερών της εβδομάδας, ενώ η Οκτώηχος, που αποδίδεται στον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, περιείχε τις ακολουθίες των οκτώ ήχων όλων των Κυριακών από της Κυριακής των Αγίων Πάντων μέχρι και της αρχής του Τριωδίου. Σήμερα αποτελούν ένα βιβλίο με πιο συνηθισμένη την ονομασία «Παρακλητική».

Εκτός από τα παραπάνω Λειτουργικά βιβλία των οποίων η χρήση είναι πολύ συχνή από τους πιστούς, υπάρχουν και άλλα που αφορούν κυρίως τους κληρικούς και αποτελούν απαραίτητο εφόδιό τους:

Το Τερατικόν και το Διακονικόν, που περιέχουν όσα πράττουν και εκφωνούν οι Ιερείς και οι Διάκονοι κατά την τέλεση όλων των ακολουθιών.

Το Εύχολόγιον ή Αγιασματάριον, το οποίο περιέχει τις ακολουθίες των Μυστηρίων του Ευχελαίου, του Γάμου, της Βαπτίσεως, της Παρακλήσεως στην Θεοτόκο και ποικίλες άλλες για διάφορες περιστάσεις. Η δεύτερη ονομασία του προήλθε από την ακολουθία του Αγιασμού, η οποία είναι και η πιο συχνή σε χρήση από τους ιερείς.

Η μεγάλη σημασία που απέδωσαν οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας στη συγκρότηση των λειτουργικών βιβλίων επιβεβαιώνει τον πρωτεύοντα ρόλο τους στη ζωή του πιστού λαού, και κατά Εκκλησίας και η κοινωνία με αυτά ανάγει τον πιστό σε μία πρόγευση του αγγελικού βίου, στον οποίο οι Άγιοι Άγγελοι δοξολογούν και υμνούν τον Τριαδικό Θεό στην Αιώνια Βασιλεία Του «εν μια φωνή», «ακαταπαύστοις στόμασι, ασιγήτοις δοξολογίας». Και αποτελούν το παρήγορο καταφύγιο της προσευχής για όλους τούς πιστούς όλων των εποχών.

Περιοδικό "Η Δράσις μας", Τεύχος 427 - ΜΑΡΤΙΟΣ 2005

naxioimelistes.blogspot.gr