υπό Λεοντίου Μοναχού Διονυσιάτου
«Προσεύχομαι,
και την πρώτη σκέψη που έρχεται στην καρδιά μου τη δέχομαι ως λόγο Θεού,
και αυτή λέω. Είναι ο Θεός που ξέρει τη ζωή σου και το μυστήριο της
καρδιάς σου. Εγώ είμαι μόνο ένας πνευματικός».
(1,71)
ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ
Η εξομολόγηση είναι μυστήριο. Αυτό
σημαίνει ότι η άφεση των αμαρτιών δεν εξαρτάται από την (άγνωστη στον
εξομολογούμενο) αμαρτωλότητα του ιερέως που τελεί το μυστήριο.
Όμως εξαρτάται κατά ένα μέρος και από το πρόσωπο του εξομολόγου, εφόσον
δι' αυτού δίνεται η συγχώρηση, κατά το:
«άν
τινων αφείτε τας αμαρτίες, αφίενται αυτοίς, αν τινών κρατείτε,
κεκράτηνται». (Ιω. Κ 23).
Όταν προσερχόμαστε στο μυστήριο αυτό, πρέπει να θέλομε να
βελτιώσουμε πνευματικά τον εαυτό μας. Στην ερώτηση
ποια είναι η ουσία του μυστηρίου της
Μετανοίας και Εξομολόγησης, ο άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως
απαντάει:
«α. Η συναίσθηση του μετανοούντος σαν
παραβάτη των θείων εντολών, και β. Η διάθεση για επιστροφή προς τον Θεό
και τήρηση των θείων εντολών». (2,186).
Χρειάζεται, όμως, υποβοήθηση ο μετανοών, συνήθως, για να μπορέσει να
διακρίνει στα προβλήματά του την συμφέρουσα (πνευματικά)
λύση. Από αυτό συνεπάγεται ότι
πρέπει να βρει ένα καλό πνευματικό οδηγό, όχι απλά ένα εξομολόγο.
Και όπως κάποιος ψάχνει
για ένα καλό γιατρό για το σώμα του, έτσι πρέπει να αναζητάει και ένα
καλό πνευματικό για την ψυχή του. Υπάρχει μάλιστα
μαρτυρία από ζωντανή εμφάνιση σε νέους του γέροντος Ιακώβου Τσαλίκη
μετά την κοίμησή του, που τους τόνισε ακριβώς αυτή την ανάγκη.
Ο γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης
(+1994) μιλούσε για το θέμα αυτό με τον ίδιο τρόπο:
«Σήμερα το πιο απαραίτητο είναι
να βρουν οι άνθρωποι έναν πνευματικό, να εξομολογούνται, να του έχουν
εμπιστοσύνη και να τον συμβουλεύονται. Αν έχουν πνευματικό και βάλουν
ένα πρόγραμμα με προσευχή και λίγη μελέτη, εκκλησιάζονται, κοινωνούν,
τότε δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν σ αυτήν την ζωή. Η ψυχή
πρέπει να παρακολουθείται από τον πνευματικό, για να μη λαθέψει τον
δρόμο της. Μπορεί να βοηθάει στον αγώνα
λ.χ. και η πνευματική μελέτη, αλλά, αν κανείς δεν έχει πνευματικό οδηγό,
μπορεί να δίνη δικές του ερμηνείες σ αυτά που διαβάζει, και να
πλανηθεί. Βλέπεις, και όταν κάποιος πάει κάπου με το αυτοκίνητό του και
δεν γνωρίζει καλά τον δρόμο, μπορεί να συμβουλεύεται τον χάρτη, αλλά
σταματάει κιόλας και ρωτάει, για να μην πάρει λάθος δρόμο...
Τον πνευματικό οδηγό φυσικά κανείς θα τον διαλέξει. Δεν θα
εμπιστευτεί στον οποιονδήποτε την ψυχή του. Όπως για την υγεία του
σώματος ψάχνει να βρει καλό γιατρό, έτσι και για την υγεία της ψυχής του
θα ψάξει να βρει κάποιον καλό πνευματικό και θα πηγαίνει σ αυτόν, τον
γιατρό της ψυχής, τακτικά».
(3).
Αν από τους εξομολόγους λίγοι είναι
και πνευματικοί καθοδηγητές, αυτό κατά ένα μέρος οφείλεται και στους
πιστούς, που δεν το επιζητούν. Ο
Ιερομόναχος Ραφαήλ Νόϊκα,
πνευματικό τέκνο του γέροντος Σωφρονίου του Αγιορείτη (+1993), αναφέρει
ένα περιστατικό: «Ένας νέος έκανε στον άγιο Σιλουανό αυτή
την τραγική ερώτηση: Γιατί σήμερα είναι τόσο λίγοι οι καλοί πνευματικοί;
Και ο άγιος Σιλουανός έδωσε μια απάντηση ίσως ακατανόητη...
«Δεν
υπάρχουν καλοί πνευματικοί επειδή δεν υπάρχουν καλοί υποτακτικοί».
Ένα άλλο περιστατικό είναι με τον γέροντα Σωφρόνιο.
Έκανε μια αναφορά ο γέροντας στον προφήτη Ιεζεκιήλ, που λέει κάπου:
Αν ο προφήτης του Θεού βρεθεί ψευδής
είναι επειδή Εγώ, ο Κύριος και Θεός, παραπλάνησα τον προφήτη
(Ιεζ. 14,9). Δηλ. Εγώ, ο Κύριος και Θεός, παραπλανώ τον προφήτη μου τον
μέγα, τον δίκαιο, τον αληθινό, και θα πει ψέματα. Γιατί; Επειδή ο λαός
Μου έχει υποκριτική καρδιά. Κάποια μέρα, όταν άρχισα να καταλαβαίνω αυτό
το μυστήριο, πήγα στον γέροντα Σωφρόνιο και του είπα: "’ρα λοιπόν
πάτερ, στο μυστήριο της εξομολόγησης, όσον αφορά τον πνευματικό πατέρα
και το πνευματικό τέκνο, είναι ο γιος που γεννάει τον πατέρα!"
’ρχισε να γελάει ο γ. Σωφρόνιος και είπε: «Έτσι
είναι. Ο γιος γεννάει τον πατέρα του»!
... Μάθετε στα πνευματικά σας τέκνα αυτή τη μέθοδο: Μην έρχεσθε σε εμένα
αν δεν προσευχηθείτε πρώτα στον Θεό». (1,72-73)