Εκκλησιαστική κρίση: Μια άλλη (μια ακόμη;) προσέγγιση.

Σπύρος Β. Μπαζίνας, Νομικός, τ. Ανώτερο Στέλεχος της Νομικής Υπηρεσίας των Η.Ε. | Romfea.gr

---

Δι’ ευχών των Αγίων Πατέρων ημών!

Στο άρθρο μου με τίτλο: «Ένα νέο 1821 η ένα νέο 1922» που δημοσίευσε η «Ρομφαία» στις 16.01.2020, «κόμισα γλαύκας εις Αθήνας» (!) με την κλασική θέση ότι η εκκλησιαστική κρίση (σχίσμα) λόγω του Ουκρανικού θα οδηγήσει σε εθνική κρίση.

Και, για την υπέρβαση της, εξέφρασα την συμφωνία μου με εκείνους τους διπλωματικούς και στρατιωτικούς αναλυτές που συνιστούν άμεση επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια και άμεση ανακήρυξη ΑΟΖ, πριν την παραπομπή οποιασδήποτε διαφοράς σε διεθνή δικαιοδοσία.

Οι δύο δε ίσως νέες θέσεις που πρόσθεσα ήταν ότι:

1. Η εθνική αυτή κρίση, αν δεν προσέξουμε, μπορεί να καταλήξει σε απώλεια του μισού Αιγαίου και της ΑΟΖ που μας αναλογεί στην Ανατολική Μεσόγειο, απώλεια την οποία χαρακτήρισα ως ένα νέο 1922.

Γιατί η Ελλάς με την ταπεινωτική αμαχητί απώλεια κυριαρχικών δικαιωμάτων στην θάλασσα, το γεωγραφικό της κέντρο, δεν μπορεί να επιβιώσει πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά, ψυχολογικά.

2. Οι εορτασμοί για τα 200 χρόνια από το 1821 πρέπει να συμπεριλάβουν και εκδηλώσεις μνήμης για τα 100 χρόνια από το 1922, ώστε να συμβάλουν πραγματικά στην σωστή αποτίμηση των 200 ετών ανεξαρτησίας και στην ισορροπημένη εξέλιξη της εθνικής αυτοσυνειδησίας μας.

Σε αυτό θα ήθελα να προσθέσω ότι η αρμόδια Επιτροπή πρέπει να συμπεριλάβει εκπροσώπους του πνεύματος των Επαναστατών, δηλαδή μέλη της Εκκλησίας, κληρικούς και λαϊκούς, και βεβαίως Μοναχούς, ώστε να είναι πιο αντιπροσωπευτική και να βοηθήσει και στην υπέρβαση του διχασμού της εθνικής ψυχής.

Απέφυγα να αναφερθώ δια μακρών στην εκκλησιαστική κρίση, γιατί όσα έχουν πει και γράψει κυρίως όσοι προτείνουν διάλογο, και ιδίως οι Αρχιεπίσκοποι Κύπρου και Αλβανίας, με έχουν καλύψει.

Όλες οι πλευρές πρέπει να προσέλθουν σε ένα διάλογο, στα πλαίσια μιας πραγματικής αυτή την φορά Πανορθόδοξης, δηλαδή Οικουμενικής, Συνόδου.

Για να μη αποφεύγω όμως το θέμα, θα ήθελα να κάνω, «μετά φόβου, πίστεως και αγάπης», τρεις παρατηρήσεις/προτάσεις για συζήτηση και βελτίωση. Πρέπει να κάνω όμως πρώτα και τρεις διευκρινίσεις.

1η Διευκρίνιση

Μιλώ ως απλό μέλος της Εκκλησίας. Δεν είμαι ούτε θεολόγος, ούτε κανονολόγος, όχι γιατί δεν έχω σπουδάσει θεολογία η κανονικό δίκαιο στο Παν/μιο, αλλά γιατί δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι πάσχω τα θεία, ότι έχω εμπειρία Θεού.

Αυτοί και μόνο που πάσχουν τα θεία, αποκτούν νήφουσα καρδία κι έτσι φωτισμένο νου μέσα από την άσκηση σύμφωνα με την διδασκαλία των Πατέρων και την Παράδοση της Εκκλησίας (και είναι πολλοί) είναι, στην ορθόδοξη παράδοση τουλάχιστον, οι πραγματικοί θεολόγοι.

Και, αν δεν είναι θεολόγοι με αυτήν την έννοια, οι κανονολόγοι απλά παρερμηνεύουν το δόγμα και το ήθος που εκφράζουν οι κανόνες της Εκκλησίας.

2η Διευκρίνιση

Μιλώ όμως και ως νομικός με πολυετή εμπειρία σε πολύ δύσκολες διακρατικές διαπραγματεύσεις εξαιρετικά πολύπλοκων νομικών θεμάτων, που εγκατέλειψε την Ελλάδα και πήγε στα Η.Ε. «άχρι καιρού» με την ευχή του Αγίου Παϊσίου και των Αγιορειτών Πατέρων, ιδίως δε του μακαριστού Γέροντα Γεωργίου (Καψάνη), αλλά και κέρδισε την εμπιστοσύνη μεγάλων ιεραρχών, όπως οι πρώην Αυστρίας κυρός Χρυσόστομος (Τσίτερ) και κυρός Μιχάηλ (Στάϊκος).

Το κυριότερο μάθημα που έμαθα όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι, με λίγη καλή θέληση και πολλή δουλειά, μπορούν να λυθούν πολλά από τα ζητήματα των οποίων η λύση θεωρείται αδύνατη, όχι όμως όλα.

Και πρώην ορκισμένοι αντίπαλοι μπορούν να συμφωνήσουν σε κάποια θέματα, και ακόμη να γίνουν και φίλοι.

3η Διευκρίνιση

Τέλος, αφού δεν είμαι θεολόγος ή κανονολόγος, και επιθυμώ να συμβάλλω στην υπέρβαση της κρίσης, όπως όλοι οφείλουμε, δεν παίρνω θέση για τις αιτιάσεις των Πατριαρχείων Κωνσταντινούπολης και Μόσχας και των δύο εκκλησιών στην Ουκρανία εναντίον αλλήλων.

Γενικά, αντιλαμβάνομαι ότι το Οικ. Πατριαρχείο θεωρεί ότι έχει το κανονικό δικαίωμα να εκδικάσει έφεση Ουκρανών κληρικών καθαιρεθέντων από το Πατριαρχείο Μόσχας και να τους αποδώσει αυτοκεφαλία, παρά το γεγονός ότι μέχρι προ τινος καιρού τους θεωρούσε σχισματικούς και αχειροτόνητους, και μάλιστα χωρίς να τους ζητήσει να δείξουν έμπρακτη μετάνοια και χωρίς να τους χειροτονήσει εξαρχής.

Και κατηγορεί το Πατριαρχείο Μόσχας για επιδίωξη πρωτείου, εθνοφυλετισμό, καταπίεση ορθοδόξων Ουκρανών, και υπερβολική αντίδραση με την διακοπή κοινωνίας με την Κων/πόλη, Αλεξάνδρεια και Αθήνα.

Από την άλλη πλευρά, το Πατριαρχείο Μόσχας αρνείται ότι το Οικ. Πατριαρχείο έχει αυτά τα κανονικά δικαιώματα στην Ουκρανία και το κατηγορεί ότι προσπαθεί να μετατρέψει το πρωτείο τιμής σε πρωτείο εξουσίας κατά το πρότυπο του Πάπα και με την υποστήριξη ξένων δυνάμεων κι επομένως ισχυρίζεται ότι η διακοπή κοινωνίας δεν είναι υπερβολική αντίδραση (αυτός ο κατάλογος πιθανόν χρειάζεται βελτίωση και συμπλήρωση, ώστε να συμφωνηθεί από τις δύο πλευρές).

Και έρχομαι τώρα στις τρεις παρατηρήσεις/προτάσεις.

1η Παρατήρηση

Εκ του αποτελέσματος μπορούμε να κρίνουμε ότι, ακόμη κι αν υπήρχαν και ασκήθηκαν με σωστό τρόπο και στον σωστό χρόνο αυτά τα κανονικά δικαιώματα του Οικ. Πατριαρχείου στην Ουκρανία, δεν πέτυχαν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, την ένωση δηλαδή της Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Το σχίσμα στην Ουκρανία παγιώνεται και χειροτερεύει. Και επί πλέον δημιουργήθηκε και σχίσμα στην Ορθοδοξία, το οποίο θα έχει δυσμενείς συνέπειες για όλες τις ορθόδοξες χώρες.

Το ποιος ευθύνεται περισσότερο είναι μια άλλη συζήτηση, στην οποία η συμφωνία προς το παρόν φαίνεται αδύνατη.

Εξάλλου η συμφωνία και σε αυτό το ζήτημα είναι το ζητούμενο. Δεν μπορεί να είναι προαπαιτούμενο για τον διάλογο. Γιατί τότε τι νόημα θα είχε ο διάλογος;!

2η Παρατήρηση

Από την 1η Παρατήρηση γίνεται σαφές ότι κάτι πρέπει να γίνει επειγόντως για να αποτραπούν τόσο η παγίωση κι επέκταση του σχίσματος στην Ουκρανία και στην οικουμενική Ορθοδοξία, όσο και οι δυσμενείς συνέπειες για όλες τις ορθόδοξες χώρες.

Και αυτό το κάτι δεν μπορεί να είναι παρά μια Πανορθόδοξη, δηλαδή Οικουμενική, Σύνοδος.

Διάλογος, διάλογος, διάλογος, όχι μόνο με αλλόδοξους και αλλόθρησκους, αλλά και μεταξύ μας!

Διάλογος αλήθειας και αγάπης (αλήθεια και αγάπη πάνε πάντα μαζί).

Μετά από την κατάλληλη προετοιμασία, η Σύνοδος μπορεί να επιλύσει πολλά ζητήματα, ίσως και όλα, αν πρυτανεύσει το Άγιον Πνεύμα, το πνεύμα της ειρήνης του Θεού.

Γιατί «τα αδύνατα παρ’ ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ»!

3η Παρατήρηση

Οι προσυνοδικές διαπραγματεύσεις θα δείξουν αν κάποια ζητήματα μπορούν να επιλυθούν.

Και, αν αποδειχθεί ότι η διαφωνία για την έννοια του πρωτείου και την κανονικότητα των ενεργειών του Οικ. Πατριαρχείου στην Ουκρανία είναι αγεφύρωτη, η επίλυση αυτών και ίσως και άλλων θεμάτων μπορεί να παραπεμφθεί σε μια μελλοντική Σύνοδο.

Και η προτεινόμενη για άμεση σύγκληση Σύνοδος μπορεί να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση του σχίσματος στην Ουκρανία ή και άλλων θεμάτων (π.χ. Εκκλησία Σκοπίων, Εκκλησία Μαυροβούνιου, κ.α.).

Πως; Για παράδειγμα, με βάση τα ιστορικά δεδομένα, η Ουκρανία δεν ήταν ποτέ μια ενιαία χώρα, αλλά τουλάχιστον δύο χώρες, μια ουκρανική/φιλοδυτική και μια ουκρανορωσική/ρωσόφιλη.

Αυτός ο διαχωρισμός ισχύει και σήμερα και εκδηλώνεται στην εμφύλια διαμάχη.

Είναι φανερό ότι καμία πλευρά στην Ουκρανία δεν μπορεί να υποχρεωθεί να υποταγεί στην άλλη, αφού ουσιαστικά είναι δύο λαοί σε ένα κράτος, και ούτε οι φιλοδυτικοί Ουκρανοί ανέχονται τους Ρώσους, αλλά ούτε και οι ρωσικής καταγωγής ή αυτοσυνειδησίας ή Ρωσόφιλοι Ουκρανοί ανέχονται τους Δυτικούς.

Έτσι, αναγκαστικά θα υπάρξουν δύο Εκκλησίες, μία που θα ανήκει πνευματικά στην Κων/πολη και μία που θα ανήκει πνευματικά στην Μόσχα, τουλάχιστον προς το παρόν.

Βέβαια, αυτή η ουκρανική Εκκλησία που θα ανήκει στην Κων/πολη θα πρέπει να επιλύσει και τα εσωτερικά της προβλήματα.

Και, όταν υπάρξει και πολιτική συμφιλίωση στην χώρα, αυτή η εκκλησιαστική συμφωνία/απόφαση της Συνόδου μπορεί να αποτυπωθεί στο νέο Σύνταγμα της χώρας, το οποίο κατά πάσα πιθανότητα θα προβλέπει ένα ομοσπονδιακό κράτος με την συνήθη σε ομοσπονδιακά κράτη αυτονομία, και για τις δυτικές και για τις ανατολικές επαρχίες, ώστε να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη συμφιλίωση και ένωση.

Και οι τρεις προτάσεις είναι για συζήτηση και βελτίωση. Το βασικό είναι ότι οι αρμόδιοι στην Εκκλησία κάτι πρέπει να κάνουν και σύντομα, πριν είναι πολύ αργά.

Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν ευθύνεται για την δημιουργία η τουλάχιστον την παράλειψη της θεραπείας της κρίσης.

Γιατί για όλα ευθυνόμαστε όλοι, κληρικοί ανεξαρτήτως βαθμού και λαϊκοί ανεξαρτήτως θέσης, ο καθένας βέβαια ανάλογα με τον βαθμό και την θέση του. Ο Θεός βοηθός!

romfea.gr