Γράφει ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΠΙΓΓΟΣ*
Η μεγάλη δράση του Αγίου Δονάτου ήταν
θρησκευτική, κοινωνική και θαυματουργική. Την έλλειψη ιστορικών
πληροφοριών περί της κοινωφελούς δράσης του αναπληρώνουν οι θρύλοι και
τα αποδιδόμενα θαύματα. Το συναξάριο του Αγίου Δονάτου αναφέρει:
«Δονάτου Επισκόπου Ευροίας. Ούτος υπήρχεν επί της βασιλείας του μεγάλου
Θεοδοσίου Επίσκοπος εν πόλει καλουμένη Ευροία κατά την Παλαιάν
Ήπειρον... εις τέλειον γήρας ελάσας, απήλθε προς Κύριον».
Επίσης διασώζουν αρχαιοτάτη αγιολογική
παράδοση τα κείμενα δύο εκκλησιαστικών ιστορικών: του Σωζομενού: «Κατά
δε τούτον πολλοί πολλαχού της οικουμένης εν Επισκόποις διέπρεπον και
Δονάτος ο Ευροίας της Ηπείρου, ω δη τε πολλά και άλλα τε
θαυματουργείσθαι μαρτυρούσιν οι επιχώριοι, μάλιστα δε την αναίρεσιν του
δράκοντος... κώμην Ευροίας καθ’ ην τάδε συνέβη» και του Ξανθόπουλου:
«Περί Δονάτου του Επισκόπου Ευροίας... μαρτυρούσι τάδε, οι την Ισωρίαν
οικείν έλαχεν, καθ’ ην και το παράδοξον τούτο συνέβη». Πάντως σχετικά με
τα θαύματα του Αγίου Δονάτου πολλοί λένε ότι με την δραστηριότητα και
την πρακτικότητα καθάρισε τα έλη της Αχερουσίας λίμνης και έτσι πέτυχε
την εξάλειψη της ελονοσίας.
Άλλοι διαβλέπουν στο συναξάριο του Αγίου
Δονάτου την κατανίκηση της αρχαίας θρησκείας από τη Χριστιανική. Έτσι
βλέπουμε στις άγιες εικόνες τον άγιο Δονάτο, ο οποίος πραγματοποίησε
πολλά και λαμπρά εξυγιαντικά έργα και στήριξε την Ορθοδοξία, να
παριστάνεται ότι φονεύει τον δράκοντα, όπως ο Άγιος Γεώργιος.
Ο Άγιος Δονάτος έλαβε μέρος στη Β’
Οικουμενική Σύνοδο (381 μ.Χ.) και μάλιστα σώζεται η υπογραφή του στα
Πρακτικά αυτής της Συνόδου. Μεγάλη είναι η προσφορά Του στο μαστιζόμενο
από την ελονοσία ποίμνιό του και η διευθέτηση της κοίτης του Αχέροντα.
Πάντα ακούραστος ο σεπτός Ποιμενάρχης έκανε περιοδείες και εμψύχωνε τους
κατοίκους με θάρρος και υπομονή. Κατόρθωσε να αποξηράνει την
πλημμυρισμένη περιοχή και να σχηματίσει την σημερινή εύφορη πεδιάδα του
Φαναρίου. Επιπλέον ο Άγιος Δονάτος έκανε πολλές προσπάθειες για τη
διάδοση και την εδραίωση του Χριστιανισμού. Όπως είναι γνωστό, ο
Χριστιανισμός διαδόθηκε στην Ήπειρο από τον ίδιο τον Απόστολο των Εθνών
Παύλο κατά την τέταρτη πορεία του στη Νικόπολη (της Πρέβεζας).
Με τη Χάρη του Θεού, με τη μόρφωσή του
και με τη σπάνια αγιότητα ο άγιος Δονάτος βάφτιζε τους ειδωλολάτρες. Μη
ξεχνάμε ότι κοντά ήταν το αρχαίο Μαντείο της Δωδώνης και το
Νεκρομαντείο. Μάλιστα, λέγεται ότι στη θέση «Ομφάλιο» ήταν η είσοδος του
Άδη, όπου ο Χάροντας μέσα από την Αχερουσία λίμνη μετέφερε τις ψυχές
των νεκρών στο γνωστό «Νεκρομαντείο». Ο Αριστοφάνης στο έργο του
«Βάτραχοι» και στους στίχους 135-143 έχει την παρακάτω χαρακτηριστική
στιχομυθία:
«Ηρακλής: Τι δαι; Διόνυσος: Ήνπερ συ
τότε κατήλθες. Ηρακλής: Αλλ’ ο πλους πολύς. Ευθύς γαρ επί λίμνην μεγάλην
ήξεις πανυ άβυσσον.
Διόνυσος: Είτα πως γε περαιωθήσομαι;
Ηρακλής: Εν πλοιαρίω τυνουτωί σ’ ανήρ γέρων ναύτης διάξει δύ’ οβολώ
μισθόν λαβών. Διόνυσος: Φευ! Ως μέγα δύνασθον πανταχού τω δυ’ οβολώ. Πώς
ηλθέτην κακείσε;».
Δηλαδή: «Ηρακλής: Και ποιον (δρόμο);
Διόνυσος: Θα πάρω αυτόν που πήρες κι εσύ, όταν τότε κατέβηκες. Ηρακλής:
Μα το ταξίδι είναι μακρύ. Γιατί θα φτάσεις σε μια μεγάλη λίμνη δίχως
πάτο. Διόνυσος: Έπειτα πώς θα διαπεραιωθώ; Ηρακλής: Με ένα πλοιάρι
τοσούτσικο θα σε περάσει ο γέρο ναύτης και θα σου πάρει δύο οβολούς.
Διόνυσος: Αλλοίμονο! Πόση μεγάλη δύναμη έχουν παντού οι δύο οβολοί. Πώς
φτάσαμε ως εκεί;».
Η εντυπωσιακή πολιτεία του Αγίου Δονάτου
υπήρξε πηγή μεγάλης έμπνευσης για τους υμνογράφους. Αξίζει να
παραθέσουμε μερικούς ύμνους για τον Άγιο Δονάτο:
«Τις μη Δονάτον δοξάσει εν τοις λόγοις,
όνπερ τα έργα πανταχού εδόξασαν;
Δονεί Δονάτος τον τας ψυχάς δονούντα,
τον ειρηνικόν κηρύττων Θεόν Λόγον.
Ευροίας ποιμένα σε και της Ηπείρου
πυρσόν, η χάρις ανέδειξεν ως Ιεράρχην σοφόν, Δονάτε μακάριε· θαύμασι γαρ
εκλάμψας και λαμπρότητι βίου, νέμεις τοις σε τιμώσι, πάσαν ένθεον
δόσιν· διο τη προστασία σου, Πάτερ προστρέχομεν.
Χαίροις της Ευροίας θείος ποιμήν και
Παραμυθίας Πολιούχος και αρωγός. Χαίροις Θεσπρωτίας το Κλέος Ιεράρχα και
της Ηπείρου πάσης, Δονάτε καύχημα. Φύλαττε Δονάτε θαυματουργέ αντιλήψει
σου τη θερμή την σην κληρουχίαν και πάσαν Θεσπρωτίαν, την σε προστάτην
μέγαν έχουσαν Άγιε.
Ο θείος Δονάτος, Ιεραρχών η Καλλονή, ο
πολύς εν τοις έργοις και μείζων εν θαύμασι, ταις προς Χριστόν προσευχαίς
σου θερμαίς, δίδου καμοί τω σε ανυμνούντι πταισμάτων Πάτερ απολύτρωσιν.
Χαίροις ο της Ευροίας ποιμήν, της
Θεσπρωτίας πολιούχος και έφορος, συμπάσης Ηπείρου Κλέος, ο παρέχων πάσι
την βοήθειαν, Δονάτε μακάριε, αρετών ενδιαίτημα, της ουρανίου, επιπνοίας
θησαύρισμα, λειμών εύοσμος, απαθείας και χάριτος· λύχνος ο
παμφαέστατος, της άνω λαμπρότητος, ο των θαυμάτων εκλάμπων, τας αστραπάς
εν τοις πέρασι. Χριστόν εκδυσώπει, ταις ψυχαίς ημών δοθήναι το μέγα
έλεος».
Ο Άγιος Δονάτος, σεβάσμια και άγια
μορφή. Δίκαια η Εκκλησία με υπέροχους ύμνους εξαίρει την προσωπικότητά
Του και τον αποκαλεί: Πανσεβάσμιο, πανεύφημο, πανθαύμαστο, στύλο της
Εκκλησίας, Ευροίας το καύχημα, Πατέρων αγλάϊσμα, λύχνον ακοίμητο,
φωστήρα τηλαυγέστατο, Θεσπρωτίας Πολιούχο και Ηπείρου Κλέος, των
Αποστόλων μιμητή, αστέρα πολύφωτο. Δίκαια στην Παραμυθιά οργανώνονται
κάθε χρόνο (30 Απριλίου) θρησκευτικές εκδηλώσεις, για να τιμήσουν επάξια
τον Άγιο Δονάτο, τον Πολιούχο Θεσπρωτίας «και της Ηπείρου το κλέος».
* Ο Αναστάσιος Μπίγγος είναι Επίτιμος Σύμβουλος Φιλολόγων Ιωαννίνων – Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Ιωαννίνων με την
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου