Ο καθένας μας επιθυμεί να ζει με ηρεμία, αλλά πόσο δύσκολο είναι να διατηρήσει αυτή την ηρεμία όταν μας προσβάλλουν ή μας φέρονται άδικα. Ο Χριστός παρήγγειλε: «Αγαπάτε τους εχθρούς σας... και προσεύχεστε για όσους σας κακομεταχειρίζονται» (Ματθαίος 5:44). Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης , μοναχός του
Αγίου Όρους που έζησε στις αρχές του 20ού αιώνα, ήταν ιδιαίτερα εμφατικός στη διδασκαλία της εκπλήρωσης αυτής της εντολής. Δήλωσε ευθέως: «Η ψυχή δεν μπορεί να έχει ειρήνη αν δεν προσεύχεται για τους εχθρούς της». Με άλλα λόγια, μέχρι να μάθουμε να προσευχόμαστε για όσους μας έχουν βλάψει, οι καρδιές μας δεν θα βρουν αληθινή ειρήνη.Σύντομη Ιστορία της Ζωής και της Κληρονομιάς του Γέροντα Σιλουανού
Ο Άγιος Σιλουανός (κοσμικό όνομα Σεμιόν Ιβάνοβιτς Αντόνοφ) γεννήθηκε το 1866 σε οικογένεια αγροτών του Ταμπόφ. Η νεότητά του δεν διέφερε πολύ από αυτή των συνομηλίκων του: ο Σεμιόν ήταν άνθρωπος με μεγάλη σωματική δύναμη, εργαζόταν, έκανε παρέα με φίλους και μπορούσε να είναι ευέξαπτος. Σε μια συμπλοκή, παραλίγο να σκοτώσει έναν άντρα - χτύπησε τον επιτιθέμενό του τόσο δυνατά που έπεσε αναίσθητος και πνίγηκε από το αίμα του. Ευτυχώς, το θύμα επέζησε και ο τρομοκρατημένος Σεμιόν πήρε το μάθημά του. Αργότερα, συνάντησε έναν συγχωριανό του που είχε πράγματι διαπράξει φόνο, αλλά στη φυλακή προσευχήθηκε θερμά για συγχώρεση και αφέθηκε ελεύθερος με ελαφριά καρδιά, πιστεύοντας ότι ο Θεός τον είχε συγχωρέσει. Αυτό το περιστατικό συγκλόνισε τον μελλοντικό άγιο - είδε καθαρά ότι το έλεος του Θεού είναι μεγαλύτερο από οποιαδήποτε αμαρτία και ότι η ειλικρινής μετάνοια φέρνει ειρήνη στην ψυχή.
Σε ηλικία 26 ετών, ο Συμιών πήγε στο Άγιο Όρος και έγινε μοναχός, ο Σιλουανός, για να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στον Θεό. Εκεί, ξεκίνησε ένα μακρύ ταξίδι εσωτερικού αγώνα, ταπεινότητας και προσευχής. Ο Κύριος του έδωσε μεγάλη χάρη και έδωσε στην καρδιά του μια θαυμαστή εντολή: «Κράτα τον νου σου στην κόλαση και μην απελπίζεσαι », καλώντας τον σε βαθιά ταπείνωση.
Ο Γέροντας Σιλουανός κατέγραψε τις πνευματικές του εμπειρίες και διδασκαλίες σε ένα σημειωματάριο. Πέθανε ειρηνικά το 1938 στο Άγιο Όρος, αφήνοντας πίσω του μια ανεκτίμητη πνευματική κληρονομιά - τις «Σημειώσεις» και τις διδασκαλίες του. Ο στενός μαθητής του, ο Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος (Ζαχάρωφ), δημοσίευσε αυτές τις σημειώσεις, φέρνοντας τον κόσμο να γνωρίσει τον μεγάλο ασκητή του Αγίου Όρους. Αγιοποιημένος το 1987, ο Άγιος Σιλουανός τιμάται ως άνθρωπος της προσευχής για ολόκληρο τον κόσμο και δάσκαλος της αγάπης και της ταπεινότητας.
Η αγάπη προς τους εχθρούς είναι ο πυρήνας του Χριστιανισμού.
Γιατί είναι τόσο σημαντικό να αγαπάμε τους εχθρούς μας; Ο Άγιος Σιλουανός τονίζει: αν αποκαλούμαστε Χριστιανοί, πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε, αλλιώς παραμένουμε ειδωλολάτρες και Χριστιανοί μόνο κατ' όνομα.
Η αγάπη για τους εχθρούς είναι το σήμα κατατεθέν ενός Χριστιανού, γιατί «ποια αξία έχει να αγαπάμε αυτούς που μας αγαπούν;» (Λουκάς 6:32). Ο γέροντας βίωσε πικρά τη σκλήρυνση των καρδιών των ανθρώπων και είπε ότι χωρίς αγάπη δεν μπορούμε να γνωρίσουμε πραγματικά τον Θεό. Δίδαξε ότι κανείς δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του με προσευχή ή νηστεία αν υπάρχει έχθρα στην καρδιά: «Αν κάποιος προσεύχεται και νηστεύει πολύ, αλλά δεν αγαπάει τους εχθρούς του, τότε δεν μπορεί να έχει ειρήνη ». Ακόμα και η πιο αυστηρή ευσέβεια είναι ψευδής αν της λείπει το πνεύμα του Χριστού - και ο Χριστός προσευχήθηκε για τους σταυρωτές του, ζητώντας τη συγχώρεσή τους.
Ποιους ονόμασε ο γέροντας «εχθρούς»; Πρώτα και κύρια, είναι άνθρωποι που μας βλάπτουν — είτε πρόκειται για αγαπημένα πρόσωπα είτε για ξένους. Αλλά ο Σιλουανός μας διδάσκει να κοιτάμε βαθύτερα: όποιος ζει μέσα στο κακό και το μίσος υποφέρει πολύ ο ίδιος. Ο άγιος λυπόταν τέτοιους ανθρώπους ως πνευματικά άρρωστα, χαμένα πρόβατα. Έγραψε ότι η ψυχή συμπάσχει με τους εχθρούς και προσεύχεται γι' αυτούς, βλέποντας ότι έχουν ξεστρατίσει από το δρόμο της αλήθειας και οδεύουν προς την καταστροφή. Με άλλα λόγια, ένας Χριστιανός λυπάται τον παραβάτη του — γιατί ένας κακός άνθρωπος είναι μακριά από τον Θεό και επομένως δυστυχισμένος.
Εκτός από τους προσωπικούς εχθρούς, ο γέροντας ζητούσε επίσης αγάπη για τους λεγόμενους «εχθρούς του Θεού» - εκείνους που μισούν την πίστη και την Εκκλησία και που σκόπιμα αντιτίθενται στην αλήθεια. Φαίνεται ότι τέτοιοι άνθρωποι είναι ακριβώς το είδος των ανθρώπων που «υποτίθεται» ότι μισεί ένας ζηλωτής της ευσέβειας. Αλλά ο Άγιος Σιλουανός δίδασκε το αντίθετο. Μια μέρα, ένας ερημίτης από το μοναστήρι ήρθε σε αυτόν και η συζήτηση στράφηκε στους άθεους. Ο ερημίτης δήλωσε έντονα: «Ο Θεός θα τους τιμωρήσει όλους! Θα καούν στην αιώνια φωτιά...» Αλλά ο πατέρας Σιλουανός λυπήθηκε και απάντησε: «Λοιπόν, πες μου, σε παρακαλώ, αν σε έβαζαν στον παράδεισο και από εκεί έβλεπες κάποιον άλλον να καίγεται στην κόλαση, θα είχες ειρήνη;» « Τι μπορείς να κάνεις; Είναι δικό σου λάθος», επέμεινε ο επισκέπτης. Τότε ο γέροντας απάντησε ήσυχα: «Η αγάπη δεν μπορεί να το αντέξει αυτό... Πρέπει να προσευχόμαστε για όλους » .
Αυτά τα απλά λόγια συγκλονίζουν την ψυχή μέχρι το μεδούλι. Η αληθινή αγάπη δεν χαίρεται με την ατυχία κάποιου άλλου, ακόμα κι αν την άξιζε. Ο Θεός είναι αγάπη — και γι' αυτό μας έχει δοθεί η εντολή να προσευχόμαστε ακόμη και για τους εχθρούς του Θεού, ελπίζοντας στη μεταστροφή τους. Ο άγιος συμβούλευσε: αν κάποιος διώκει την Εκκλησία ή βλασφημεί ένα ιερό αντικείμενο, θα πρέπει να προσευχόμαστε ως εξής: «Κύριε, είμαστε όλοι δημιούργημά Σου· ελέησον τους δούλους Σου και έστρεψέ τους σε μετάνοια ». Τότε, σύμφωνα με τον άγιο, η χάρη θα κατοικήσει αισθητά στην ψυχή.
Το απόλυτο εύρος της αγάπης, όπως την κατανοούσε ο Σιλουανός, εκτεινόταν ακόμη και στα πονηρά πνεύματα. Οι Χριστιανοί συνήθως βλέπουν τον διάβολο και τους δαίμονες ως τίποτα άλλο παρά αδυσώπητους εχθρούς. Αλλά ο άγιος, έχοντας αποκτήσει εξαιρετική μαλακότητα καρδιάς, είπε ότι το Άγιο Πνεύμα διδάσκει τέτοια αγάπη που κάποιος νιώθει οίκτο ακόμη και για τους δαίμονες, επειδή έχει απομακρυνθεί από την καλοσύνη και έχει χάσει την αγάπη του για τον Θεό. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι δικαιολογεί το κακό πνεύμα - οι άγιοι μισούν το κακό και το ψεύδος. Αλλά τόσο μεγάλη ήταν η αγάπη του Σιλουανού που μπορούσε να συμπονεθεί όλη την κτίση - προσευχόμενος για όλα τα πλάσματα του Θεού. Για εμάς, αυτό είναι ένα ανέφικτο ιδανικό, κι όμως καταδεικνύει το άπειρο της χριστιανικής αγάπης.
Πώς να προσευχόμαστε για τους παραβάτες: Συμβουλές από τον Άγιο Σιλουανό
Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης όχι μόνο συζήτησε θεωρητικά την αγάπη, αλλά άφησε και συγκεκριμένες συμβουλές για το πώς να ασκείται κανείς στην προσευχή για τους εχθρούς του στην καθημερινή ζωή. Ακολουθούν τα κύρια σημεία της διδασκαλίας του:
- Προσευχηθείτε αμέσως μόλις προσβληθείτε. Ο γέροντας λέει: «Μόλις κάποιος σας προσβάλει, προσευχηθείτε στον Θεό γι' αυτόν - και τότε θα διατηρήσετε την ειρήνη στην ψυχή σας και τη χάρη του Θεού ». Διαφορετικά, οι κακοί λογισμοί θα αρχίσουν να βασανίζουν την καρδιά σας και να σας στερούν την ειρήνη. Γι' αυτό, μην αναβάλλετε τη συγχώρεση για αργότερα, αλλά στραφείτε αμέσως στον Κύριο για λογαριασμό του παραβάτη.
- Αναγκάστε την καρδιά σας να αγαπά. Ίσως στην αρχή, η προσευχή μας να είναι μηχανική — η ψυχή μας αντιστέκεται στη συγχώρεση . Ο Σιλουανός συμβουλεύει να το ξεπεράσουμε αυτό: «Πρώτα, αναγκάστε την καρδιά σας να αγαπά τους εχθρούς σας, και ο Κύριος, βλέποντας τις καλές σας προθέσεις, θα σας βοηθήσει σε όλα ». Με άλλα λόγια, παίρνουμε μια σταθερή απόφαση να μην κρατάμε κακία και αρχίζουμε να προσευχόμαστε, ακόμα κι αν είναι «υπερβολική». Με την πάροδο του χρόνου, ο Θεός θα μαλακώσει τις καρδιές μας.
- Προσευχηθείτε για την ευημερία και τη σωτηρία τους. Δεν πρέπει να εύχεται κανείς τιμωρία στον εχθρό του. πρέπει να ζητάει έλεος. Ο ίδιος ο άγιος, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, δίδαξε μια απλή προσευχή για τους εχθρούς του: «Κύριε, ελέησον αυτούς τους ανθρώπους και οδήγησέ τους σε μετάνοια ». Ουσιαστικά, ζητάμε από τον Θεό να χαρίσει στους παραβάτες μας τα καλύτερα - να φωτίσει τις ψυχές τους, να τους θεραπεύσει από το κακό, να τους σώσει. Μια τέτοια προσευχή είναι μια έκφραση αληθινής χριστιανικής αγάπης, η οποία επιθυμεί το καλό όλων των ανθρώπων.
- Μην κρίνετε ούτε να θυμάστε το κακό. Ενώ προσευχόμαστε, είναι σημαντικό να αποβάλλουμε κάθε κρίση. Ο άγιος συμβουλεύει να μην τρέφουμε θυμωμένες σκέψεις εναντίον εκείνων που μας έχουν προσβάλει. Αν πιάσουμε τον εαυτό μας να διαφωνεί με τον εχθρό μας ή να επαναλαμβάνει την προσβολή, πρέπει να επιστρέψουμε στην προσευχή και να συγχωρήσουμε συνειδητά. Ο Γέροντας Σιλουανός λέει ότι ακόμη και μια κακή σκέψη για έναν εχθρό διώχνει την αγάπη του Θεού από την καρδιά, γι' αυτό ας είμαστε σε εγρήγορση για την εσωτερική μας κατάσταση.
Ακολουθώντας αυτές τις συμβουλές, αρχίζουμε να εκπληρώνουμε σιγά σιγά την εντολή του Χριστού. Φυσικά, χωρίς τη βοήθεια του Θεού, είναι αδύνατο να αγαπάμε τους εχθρούς μας. Αλλά αν ζητήσουμε ειλικρινά από τον Κύριο τη δύναμη να συγχωρήσουμε, η χάρη του Αγίου Πνεύματος θα αγγίξει τις καρδιές μας. Ο Σιλουανός το δηλώνει αυτό με σιγουριά: «Όποιος αγαπά τους εχθρούς του γίνεται σαν τον Κύριο· αλλά η αγάπη για τους εχθρούς είναι δυνατή μόνο με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος ». Η ανθρώπινη προσπάθεια είναι ανεπαρκής, αλλά ο Θεός θα εκπληρώσει τις προσπάθειές μας.
Οι καρποί της προσευχής: η ηρεμία και η χάρη του Θεού
Η προσευχή για τους εχθρούς δεν είναι εύκολη, αλλά οι καρποί της είναι ανεκτίμητοι . Ο Άγιος Σιλουανός μαρτυρεί ότι το πρώτο δώρο σε όσους αγαπούν τους εχθρούς τους είναι η ειρήνη του Χριστού, την οποία τίποτα δεν μπορεί να κλονίσει.
«Αν συνηθίσουμε να προσευχόμαστε θερμά για τους εχθρούς μας και να τους αγαπάμε, τότε η ειρήνη θα κατοικεί πάντα στις ψυχές μας... αλλά αν μισούμε ή καταδικάζουμε τους αδελφούς μας, τότε ο νους μας θα σκοτεινιάσει και θα χάσουμε την ειρήνη », γράφει ο γέροντας. Με άλλα λόγια, η κακία μας κατατρώει από μέσα, ενώ η προσευχή για όσους μας έχουν προσβάλει φέρνει ειρήνη και φως στην ψυχή. Ας το δοκιμάσουμε μόνοι μας: αν προσευχόμαστε ειλικρινά για κάποιον που μας έχει προσβάλει, η ειρήνη θα έρθει σταδιακά στις καρδιές μας και η πικρία θα εξαφανιστεί.
Επιπλέον, η αγάπη προς τους εχθρούς είναι ένα σίγουρο σημάδι της παρουσίας της χάρης του Αγίου Πνεύματος μέσα σε έναν άνθρωπο. Ο Άγιος Σιλουανός λέει:
«Αν προσεύχεστε για τους εχθρούς σας, η ειρήνη θα έρθει σε εσάς· και όταν αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ξέρετε ότι η χάρη του Θεού κατοικεί μέσα σας... επαρκής για σωτηρία».
Δηλαδή, η ικανότητα να αγαπάμε ακόμη και τους εχθρούς μας είναι ήδη μια πράξη της χάρης του Θεού μέσα μας, ένα σημάδι της σωτηρίας της ψυχής. Όταν, με τη χάρη του Θεού, η καρδιά γεμίζει με τέτοια αγάπη, ο άνθρωπος αρχίζει να βλέπει όλους τους ανθρώπους ως αδελφούς, για τους οποίους ο Χριστός υπέφερε. Ο Γέροντας Σιλουανός κατέθεσε ότι τότε η ψυχή επιθυμεί το καλό όλων, συγχωρεί όλους και προσεύχεται για όλους σαν για τον εαυτό της. Αυτό είναι το ιδανικό του Ευαγγελίου - να είμαστε «τέλειοι, όπως ο ουράνιος Πατέρας μας» (Ματθαίος 5:48), που ελεεί τους αχάριστους και τους ασεβείς.
Μέσα από το παράδειγμά του και τα λόγια του, ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης μας αποκαλύπτει τον δύσκολο αλλά ευλογημένο δρόμο της προσευχής για τους εχθρούς μας με αγάπη. Ναι, μερικές φορές αυτό ξεπερνά τις δυνάμεις μας. Αλλά αν αγωνιζόμαστε και ζητάμε από τον Θεό να μας διδάξει, ο Κύριος δεν θα μας αφήσει χωρίς βοήθεια. Ας θυμηθούμε τη σοφή νουθεσία του γέροντα:
«Ο Θεός είναι αγάπη… Έδωσε το Άγιο Πνεύμα στη γη, το οποίο διδάσκει την ψυχή να αγαπά τους εχθρούς και να προσεύχεται γι' αυτούς, ώστε κι αυτή να σωθεί».
Προσευχόμενοι για όσους μας προσβάλλουν, γινόμαστε περισσότερο σαν τον Χριστό. Σταδιακά, η καρδιά καθαρίζεται από την κακία και εισέρχεται η ειρήνη και η αγάπη του Θεού. Και τότε, σύμφωνα με τα λόγια του αγίου, ακόμα κι αν τοποθετούμασταν στον παράδεισο, δεν θα μπορούσαμε να χαρούμε για τον θάνατο κάποιου, αλλά θα επιθυμούσαμε να σώσουμε τους πάντες. Μια τέτοια αγάπη δεν είναι αδυναμία, αλλά η μεγαλύτερη δύναμη, που νικάει το κακό με το καλό. Ας προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε αυτό το μονοπάτι και ο Κύριος θα παρηγορήσει τις ψυχές μας με ειρήνη και χάρη.
Οι διδασκαλίες του Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου αποτελούν ζωντανό παράδειγμα του πώς η ευαγγελική αγάπη εφαρμόζεται στην πράξη. Είθε η εμπειρία του να μας εμπνεύσει να προσευχόμαστε για τους εχθρούς μας, μετατρέποντας την έχθρα σε αγάπη και τη σύγχυση σε ηρεμία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου