Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, υπήρξε ένας βαθυστόχαστος Θεολογικός νους ο οποίος επηρέασε τη θεολογική σκέψη πολλών Θεολόγων ώστε να τον θεωρούν  κύριο εκπρόσωπο της σύγχρονης ευχαριστιακής εκκλησιολογίας  στην νεοελληνική θεολογική σκέψη και θεολόγο με παγκόσμια δράση και επιρροή.
Θα τολμούσα να πω πως ήταν ο κατ’ εξοχήν θεολογικός και θεωρητικός  νους του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο τώρα δυστυχώς φτώχυνε ακόμη περισσότερο.
Μετά τον Μακαριστό μεγάλο Θεολόγο Αυστραλίας Στυλιανό που δημιούργησε σχολή θεολογίας μολονότι τον απορρόφησε, δυστυχώς, η διοίκηση  και τον προσφάτως κοιμηθέντα Σασίμων Γεννάδιο, ο οποίος έφυγε τόσο νωρίς και είχε τόσο κύρος στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών( στο οποίο, δυστυχώς, η εκπροσώπησή μας έχει υποβαθμιστεί),η Κοίμηση του Περγάμου Ιωάννη  ήλθε να δώσει ένα ακόμη χτύπημα και να μειώσει  την θεολογική μας   ακτινοβολία.
Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Ιωάννης Ζηζιούλας υπήρξε μαθητής του μεγάλου θεολόγου π. Γεωργίου Φλορόφσκι στη Βοστώνη, και μέσα από τις μελέτες και το έργο του αναδείχθηκε άξιος συνεχιστής του.
Και ναί, ήταν πράγματι μεγάλος Θεολόγος, καινοτόμος και οραματιστής! Μετά  τους αείμνηστους Τρεμπέλα και Κολιτσάρα, ή τον Μπρατσιώτη και τον Μουρατίδη οι οποίοι τηρουμένων των αναλογιών δημιούργησαν τομές στην εποχή τους και ξεχώρισαν, στην αιώνα μας ο Ζηζιούλας ήταν αυτός που ξεχώρισε και άφησε πολλά στα θεολογικά γράμματα, αρκετά  από τα οποία ήταν πρωτόγνωρα και ίσως και επαναστατικά. Μάλιστα μεγάλο μέρος του έργου του είναι ακόμη ανέκδοτο.
Ναι ο Ιωάννης Ζηζιούλας υπήρξε πρόσωπο σημαντικό των θεολογικών μας Γραμμάτων που ο εκκλησιαστικός ιστορικός του μέλλοντος θα κρίνει το έργο του και την παρουσία του στην εκκλησιαστική και ακαδημαϊκή κοινότητα. Και σίγουρα θα εκτιμηθεί η συμβολή του την κατάλληλη στιγμή με ψυχραιμία.
Ο Περγάμου Ιωάννης χρημάτισε καθηγητής της δογματικής θεολογίας και ασχολήθηκε ιδιαίτερα στον τομέα της εκκλησιολογίας και της θεολογίας του προσώπου, τομείς που  δεν τολμούσαν να αγγίξουν άλλοι μεγάλοι Θεολόγοι.
Δεν ήταν απλά ένας μεγάλος Θεολόγος αλλά υπήρξε ένας σύγχρονος στοχαστής και κουλτουριάρης  και αναμφισβήτητα μία μεγάλη πνευματική προσωπικότητα.
Με την θεολογική υπεροχή που τον διέκρινε- και αυτό το ήξερε πολύ καλά- υποστήριζε- ή για να είμαστε ακριβείς αναδείκνυε- θεωρίες συχνά πολύ προοδευτικές  οι οποίες  για πολλούς παραδοσιακούς και συντηρητικούς θεολόγους ήταν «αιρετικές».
Πάντρεψε με έναν μοναδικό τρόπο  την φιλοσοφία με την θεολογία, την πίστη με τον πολιτισμό. Και προσπάθησε να προσδώσει θεολογικό μανδύα ακόμη και σε προχωρημένες ή άωρες αντιλήψεις που είχε  ο ίδιος,ώστε να τους δημιουργήσει θεολογικό υπόβαθρο.
Πολλοί το καταλάβαιναν αυτό και  ενδεχομένως να διαφωνούσαν , αλλά δεν τολμούσαν να του το πουν.
Δεν μπορούμε να μην του αναγνωρίσουμε ότι βοήθησε τα μέγιστα στους διαθρησκειακούς διαλόγους και για πολλά χρόνια υπήρξε ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στα μεγάλα θεολογικά forum.  Θιασώτης της οικουμενικής θεολογίας, αλλά και του οικουμενισμού.
Βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών, υπήρξε ο πρώτος και μοναδικός μέχρι στιγμής, κληρικός πρόεδρός της. Και γιαυτή την πρωτιά συχνά επαίρετο αλλά όχι με τρόπο προκλητικό.

 

Όταν το 2002, χήρευσε η Μητρόπολη Νέας Σμύρνης φλέρταρε με την ιδέα να εκλεγεί Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης και μάλιστα  το είχε θέσει εμμέσως στον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Ο σοφός Πρωθιεράρχης  του διεμήνυσε τότε ευγενικά  ότι στην παρούσα φάση που διερχόμεθα και δεδομένου ότι οι σχέσεις μας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είναι οι καλύτερες δυνατές ( είχαν αρχίσει οι διεκδικήσεις) το θεωρώ  πρακτικώς αδύνατον. Φοβάμαι ότι ακόμη και αν εμείς το κάνουμε θα εκληφθεί ως προκλητική ενέργεια.Δεν επανήλθαν επι του θέματος. Ο πάντα νουνεχής και συγκρατημένος Ιωάννης έδειξε να το  κατανοεί  αλλά έχω την εντύπωση ότι ουδέποτε το ξεπέρασε.

 

Ο Γέρων Περγάμου Ιωάννης έφυγε του κόσμου τούτου πλήρης ημερών. Αλλά όπως εκμυστηρεύονται άνθρωποι που επικοινωνούσαν μαζί του  είχε παράπονα για την συμπεριφορά κάποιων οι οποίοι όπως έλεγε όταν τον είχαν ανάγκη τον χρησιμοποιούσαν και τώρα τον άφησαν να αργοσβήνει  στα αζήτητα του εκκλησιαστικού μας βίου. Μπορεί να ήταν η παραξενιά του γήρατος. Μπορεί να ήταν το παράπονο ενός γέροντα που έβλεπε ότι τον πρόλαβαν τα χρόνια του. Μπορεί και τα δυο! Το σίγουρο είναι οτι ο Γέρων Περγάμου Ιωάννης πέρα από τις μεγάλες θεολογικές περγαμηνές και τα επιτεύγματα του, αφήνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο ορφανό από έναν στυλοβάτη ο οποίος πρόσθετε στην αίγλη του!