Πίνεις το αίμα των χριστιανών. Εξαφανίσου από ’δώ, ξένε. Αν καθυστερήσεις δεν θα ξέρεις πως να φύγεις… Ο σαλός και ο ηγεμόνας Ιβάν ο Τρομερός.

 

Ὁ λαὸς ἵσταται διὰ τὴν ἀνάγνωσιν τοῦ Συναξαρίου.
Συναξάριον
Τῇ ΚΗ´(28ῃ) τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου, Μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν καὶ ὁμολογητοῦ Βασιλείου, συνασκητοῦ τοῦ Ἁγίου Προκοπίου, ἐν ἔτει ἑπτακοσιοστῷ καὶ πεντηκοστῷ (750) κοιμηθέντος.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Ἱερομάρτυρος Προτερίου, Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας, ἑνὸς ἐκ τῶν ἑξακοσίων καὶ τριάκοντα Θεοφόρων Πατέρων τῆς Δ´ ἐν Χαλκηδόνι Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἐν ἔτει τετρακοσιοστῷ πεντηκοστῷ καὶ ἑβδόμῳ (457) ὑπὸ τῶν αἱρετικῶν δεινῶς βασανισθέντος καὶ τελειωθέντος.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, οἱ Ἅγιοι ἓξ Μάρτυρες ἐξ Αἰγύπτου, σὺν τῷ Ἁγίῳ Προτερίῳ ἀθλήσαντες, ξίφει τελειοῦνται. (457)

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Μάρτυρος Νέστορος Ἐπισκόπου Μαγύδου, σταυρῷ προσηλωθέντος καὶ τελειωθέντος, ἐν ἔτει διακοσιοστῷ καὶ πεντηκοστῷ (250).
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Μνήμη τῶν Ἁγίων Γυναικῶν Κύρας καὶ Μαράνας, τῶν ἐν Βεῤῥοίᾳ τῆς Συρίας ἀσκητικῶς διαλαμψασῶν κατὰ τὸν Ε´ ἀπὸ Χριστοῦ αἰῶνα.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, οἱ Ἅγιοι Ἔνδοξοι Ἀπόστολοι Νυμφᾶς ὁ ἐν Λαοδικείᾳ, καὶ Εὔβουλος ὁ ἐν Ῥώμῃ, οἱ μνημονευόμενοι ἐν ταῖς Ἐπιστολαῖς, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦνται. (1o αἰ.)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Βάρσος, Ἐπίσκοπος Δαμασκοῦ, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται. (5o αἰ.)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, ὁ Ἅγιος Ἔνδοξος Μάρτυς Ἀβρίκιος ξίφει τελειοῦται.
Ἡ Ἁγία καὶ Ἔνδοξος Νέα Παρθενομάρτυς Κυράννα, ἡ σωφρονεστάτη, ἐκ χωρίου Βυσόκα, ἤτοι Ὄσσα, κατὰ τὴν Θεσσαλονίκην, ἐν δεινοῖς βασάνοις τελειοῦται, ἐν ἔτει χιλιοστῷ ἑπτακοσιοστῷ πεντηκοστῷ καὶ πρώτῳ (1751).

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ μεγάλου σεισμοῦ ἐν Ἀντιοχείᾳ ἐν ἔτει 1092

Άγιος Νικόλαος του Πσκώβ, ο διά Χριστόν σαλός και ο Τσάρος Ιβάν ο Τρομερός

 

Ο Άγιος Νικόλαος του Πσκώβ, ο διά Χριστόν σαλός, κατοικούσε στην πόλη Πσκώβ του Νόβγκοροντ, όπου περιφερόταν στους δρόμους φορώντας κουρέλια, γινόμενος αντικείμενο εμπαιγμών από τους περαστικούς και τα παιδιά.
Οι άνθρωποι τον αποκαλούσαν περιπαικτικά «Μικούλα Σβιάτ», δηλαδή Νικόλας ο Άγιος και πίστευαν ότι ήταν ένας τσαρλατάνος θαυματοποιός ή μάγος, ενώ άλλοι τον ευλαβούνταν.

Στις 20 Φεβρουάριου του 1570 ο Τσάρος Ιβάν ο Τρομερός πέρασε από το Πσκώβ.
Όλοι κυριεύτηκαν από πανικό, καθότι ο ηγεμόνας τους ήταν γνωστός για τις λεηλασίες που έκανε, ειδικά στους ναούς.
Ήταν η Γ΄ Κυριακή των Νηστειών της Μεγάλης Σαρακοστής και ο Τσάρος έμπαινε επιβλητικός στην πόλη με τη συνοδεία του. Τότε ο Νικόλαος καβαλώντας το μπαστούνι του, όπως ένα παιδί που μιμείται κάποιον καβαλάρη, εμφανίστηκε και άρχισε να φωνάζει, «Ιβανούσκα, Ιβανούσκα.
Είναι καλύτερα να φας το ψωμί και το αλάτι παρά να πίνεις ανθρώπινο αίμα». Ο Τσάρος έδωσε αμέσως εντολή να τον συλλάβουν, αλλά αυτός τρέχοντας ξέφυγε.
Στη συνέχεια ο Ιβάν παρέστη στη Θεία Λειτουργία και ακολούθως παρακάθισε σε γεύμα που του πρόσφεραν. Τρώγοντας εξέφρασε την επιθυμία να γνωρίσει το Νικόλαο το σαλό, τον οποίο είχε ακουστά. Προς μεγάλη του έκπληξη είδε τον ίδιο άνθρωπο που συνάντησε προηγουμένως, να του φέρνει ένα κομμάτι ωμό κρέας προτρέποντάς τον να το φάει. «Είμαι χριστιανός και δεν τρώω κρέας τη Σαρακοστή», του απάντησε, για να συνεχίσει ο Νικόλαος: «Αλλά πίνεις όμως το αίμα των χριστιανών. Εξαφανίσου από ’δώ, ξένε. Αν καθυστερήσεις δεν θα ξέρεις πως να φύγεις».
Πριν καλά καλά τελειώσει τη φράση του, μπήκε μέσα ο ιπποκόμος του Τσάρου για να του ανακοινώσει ότι ψόφησε το άλογό του. Ο Ιβάν φοβισμένος εγκατέλειψε αμέσως την πόλη.

Στις 28 Φεβρουάριου 1576 ο Νικόλαος άφησε την τελευταία του πνοή στους δρόμους του Πσκώβ, δίπλα από το καμπαναριό του ναού της Αγίας Τριάδας, όπου συνήθιζε να κοιμάται. Ενταφιάστηκε στην κρύπτη κάτω από τον καθεδρικό ναό της πόλης.
Έκτοτε είναι ο πολιούχος άγιος του Πσκώβ. Κατά τη διάρκεια της Πολωνικής εισβολής του 1581 πολλοί κάτοικοι του Πσκώβ είδαν τον άγιο σε όραμα να ικετεύει την Παναγία να παρέμβει στο Χριστό για να σώσει τους κατοίκους, πράγμα που έγινε, και οι Πολωνοί πέρασαν από την πόλη αναίμακτα.

***

Άγιος Νικόλαος του Πσκώβ, ο διά Χριστόν σαλός  
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

 

Οι διά Χριστόν σαλοί διακρίνονται από μια σπάνια έλλειψη φόβου. Ο μακάριος Νικόλαος έτρεχε ανάμεσα στους δρόμους του Πσκώφ προσποιούμενος τον τρελό, ελέγχοντας τους ανθρώπους για τις κρυφές αμαρτίες τους και προφητεύοντας εκείνα που επρόκειτο να τους συμβούν.
Όταν ο Ιβάν ο Δ΄ ο Τρομερός κατέφθασε στο Πσκώφ, ολόκληρη η πόλη διασαλεύτηκε από τον τρόμο για το φοβερό τσάρο. Γιά να τον υποδεχθούν οι κάτοικοι τοποθέτησαν στην είσοδο κάθε σπιτιού ψωμί και αλάτι, αλλά οι ίδιοι, φοβισμένοι, δεν εμφανίστηκαν. Όταν ο κυβερνήτης της πόλης πρόσφερε στον τσάρο ψωμί και αλάτι σ’ ένα δίσκο, ο τσάρος έσπρωξε μακριά τον δίσκο, με αποτέλεσμα να πέσουν καταγής το ψωμί και το αλάτι.
Τότε εμφανίστηκε μπροστά του ο όσιος Νικόλαος: ντυμένος με ποδήρη χιτώνα, δεμένο με σκοινί στη μέση, χοροπηδούσε γύρω του μ’ ένα μπαστούνι, σαν παιδί. Τού φώναζε: «Ιβάνουσκα, Ιβάνουσκα, φάε ψωμί κι αλάτι και μην τρως ανθρώπινο αίμα». Οι στρατιώτες έτρεξαν να τον πιάσουν, όμως εκείνος τους ξεγλίστρησε και κρύφτηκε. Ο τσάρος ζήτησε να μάθει για το μακάριο Νικόλαο –ποιός ήταν και τι ήταν– και τον επισκέφθηκε στo φτωχικό του. Ήταν τότε η πρώτη εβδομάδα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Ο Νικόλαος, μόλις πληροφορήθηκε ότι ερχόταν ο τσάρος για να τον επισκεφθεί, φρόντισε να εξασφαλίσει ένα κομμάτι ωμό κρέας. Όταν λοιπόν κατέφθασε ο Ιβάν ο Τρομερός, ο όσιος έβαλε μετάνοια και του πρόσφερε το κρέας λέγοντας:
«Φάε, Ιβάνουσκα, φάε!».
Οργισμένος ο τσάρος του απάντησε:
«Είμαι χριστιανός και δεν τρώω κρέας τη Σαρακοστή γιατί νηστεύω!».
Ο άνθρωπος του Θεού μονομιάς τον αποστόμωσε «Κάνεις πολύ χειρότερα: τρέφεσαι με σάρκα και αίμα ανθρώπων, ξεχνώντας όχι μόνον τη Σαρακοστή, αλλά και τον ίδιο τον Θεό!». Το μάθημα αυτό μπήκε βαθιά μέσα στην καρδιά του τσάρου Ιβάν· ντροπιασμένος έφυγε αμέσως απ’ το Πσκώφ, όπου αρχικώς είχε έλθει με την πρόθεση να κατασφαγιάσει τον πληθυσμό.
Από τον Πρόλογο της Αχρίδος του Αγίου Νικολάου Βελιμόροβιτς, εκδόσεις Άθως

Ἀπολυτίκιον τοῦ Ὁσίου Βασιλείου.
Ἦχος α´. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.

Τῆς ἐρήμου πολίτης, καὶ σώματι ἄγγελος, καὶ θαυματουργὸς ἀνεδείχθης, θεοφόρε πατὴρ ἡμῶν Βασίλειε· νηστείᾳ, ἀγρυπνίᾳ, προσευχῇ, οὐράνια χαρίσματα λαβών, θεραπεύεις τοὺς νοσοῦντας, καὶ τὰς ψυχὰς τῶν πίστει προστρεχόντων σοι· Δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν· δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον τοῦ Ὁσίου.
Ἦχος δ´. Ταχὺ προκατάλαβε.

Βασίλειον δώρημα, τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ, ἐδείχθης Βασίλειε, ὡς βασιλεύσας παθῶν τοῖς θείοις σου σκάμμασι· σὺ γὰρ ὁμολογίᾳ, τὸν σὸν βίον φαιδρύνας, λάμπεις δι᾿ ἀμφοτέρων, ὡς ἀστὴρ σε- λασφόρος· ἐντεῦθεν τῆς ἀσαλεύτου βασιλείας ἠξίωσαι.

Ἀπολυτίκιον τῆς Νεομάρτυρος.
Ἦχος πλ. α´. Τὸν συνάναρχον λόγον.

Χαῖρε Ὄσσης ὁ γόνος καὶ θεῖον βλάστημα, Παρθενομάρτυς Κυράννα, νύμφη Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀθλήσασα στεῤῥῶς ὑστέροις ἔτεσι, καὶ καθελοῦσα τὸν ἐχθρόν, καρτερίᾳ σταθηρᾷ· καὶ νῦν ἀπαύστως δυσώπει, ὑπὲρ τῶν πίστει τιμώντων, τὴν μακαρίαν σου ἄθλησιν.

Ἕτερον.
Ἦχος δ´. Ταχὺ προκατάλαβε.

Τῆς Ὄσσης ἀγλάϊσμα, καὶ πολιοῦχος λαμπρά, Κυράννα πανεύφημε, Μάρτυς Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, ἐδείχθης ἀθλήσασα. Ὅθεν τὴν σὴν πατρίδα, πάσης λύτρωσαι βλάβης, πίστει ἐγκαυχωμένην, τῇ στεῤῥᾷ σου ἀθλήσει, πρεσβεύουσα τῷ Κυρίῳ ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

iconandlight.wordpress.com