Ο άγιος Γρηγόριος της Αρμενίας πέρασε δεκατέσσερα χρόνια μέσα σ’ ένα βαθύ λάκκο, ξεχασμένος απ’ ολόκληρο τον κόσμο, αλλά όχι απ’ τον Θεό! Εκείνοι πού ταπεινώθηκαν χάριν της δικαιοσύνης του Θεού, ανυψώνονται σε μεγάλα ύψη. Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς.

 

 

Αγίες Ριψιμία, Γαϊανή και άλλες Τριακονταδύο Παρθενομάρτυρες, συνασκήτριες και φίλες της Αγίας Νίνας Ισαποστόλου της Γεωργίας
Άγιοι Εβδομήκοντα (70) Μάρτυρες μαρτύρησαν μαζί με την Αγία Ριψιμία, που κρύβονταν στο Echmiadzin (=παλαιό Vagarshapat) Αρμενίας .
Άγιος Γρηγόριος Φωτιστής της Αρμενίας (328)
Άγιοι Αριστάκης (327), Βαρτάν (342), Χούσσικ (347), Ναρσής (373) και Ισαάκ ο Μέγας (438), απόγονοι του αγίου Γρηγορίου του Φωτιστού και καθολικοί δηλ. επίσκοποι της Αρμενίας,
Άγιος Τιριδάτης ο Γ΄ ο Μεγάλος βασιλιάς της Μεγάλης Αρμενίας και η αδελφή του Αγία Κουσαροδούκτα

Εορτάζουν στις 30 Σεπτεμβρίου

Στίχοι
Eιδώς το, γρηγορείτε του Θεού Λόγου,
Θεού καλούντος γρηγορών ώφθης πάτερ.
Aρμενίης μεγάλης θάνε Γρηγόριος τριακοστή.

Οι άγιες μάρτυρες Γαϊανή, Ριψιμία και οι συν αυταίς τριάντα -πέντε μοναχές
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

Αυτές οι άγιες γυναίκες, χάριν της πίστεώς τους στον Χριστό, θανατώθηκαν από τον βασιλιά Τιριδάτη. Η Ριψιμία ήταν μια ασυνήθιστα όμορφη κοπέλα και ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός (σ.τ.μ. 284-305) ελκύστηκε από την ομορφιά της και ήθελε να την έχει σύζυγό του. Αυτή ήταν η αιτία του μαρτυρίου πού υπέστησαν όλες οι μοναχές.
Η Ριψιμία αρνήθηκε να ακολουθήσει τον βασιλιά, εφόσον ήταν ήδη νύμφη του Χριστού και ακολουθούσε τον Νυμφίο της. Στη, συνέχεια την ήθελε για τον εαυτό του ο Τιριδάτης, τυφλωμένος από την ομορφιά της.
Η οσία Ριψιμία αντιστάθηκε στον ειδωλολάτρη βασιλιά με όλη της τη δύναμη και αποδείχτηκε ότι, «αυτός πού είχε κατατροπώσει τους Πρίγκιπες των Γότθων και κατέστρεψε τους Πέρσες, ήταν ανίκανος να νικήσει μιά παρθένο του Χριστού».
Μαινόμενος ο βασιλιάς την παρέδωσε σε φρικτά βασανιστήρια. Της έκοψαν τη γλώσσα, της έσχισαν το στομάχι και της έβγαλαν τα σπλάχνα.

’Έτσι παρέδωσε η Ριψιμία την ψυχή της στον Κύριο. Κατόπιν οι δήμιοι συνέλαβαν τις άλλες μοναχές, τις οποίες αποκεφάλισαν. Το περίφημο μοναστήρι Έτσμιατζίν οικοδομήθηκε επάνω στα τίμια λείψανα των αγίων παρθενομαρτύρων. Ευρισκόμενο κοντά στο Έρεβάν, υπήρξε για πολλούς αιώνες το πνευματικό κέντρο ολόκληρης της Αρμενίας. Ο Πρόλογος της Αχρίδος

***

Ο άγιος Γρηγόριος ο Φωτιστής, Επίσκοπος Αρμενίας

Ο Γρηγόριος γεννήθηκε σε μια επιφανή οικογένεια πού συνδεόταν με τούς βασιλικούς οίκους της Περσίας (βασιλιάς Αρταβάν) και της Αρμενίας (βασιλιάς Χοσρόης). Όταν ξέσπασε πόλεμος ανάμεσα στους δύο οίκους, ο Γρηγόριος αποσύρθηκε στην Καισαρεία της Καππαδοκίας. Εκεί πρωτάκουσε γιά τη χριστιανική Πίστη, βαπτίστηκε και αργότερα νυμφεύθηκε. Άπ’ τον γάμο του απέκτησε δύο γιούς, τον Βαρτάνη και τον Αριστάκη, τους οποίους αφιέρωσε στην υπηρεσία της Εκκλησίας.

Μετά τον θάνατο της γυναίκας του, ο Γρηγόριος επέστρεψε στην Αρμενία και έθεσε εαυτόν στην υπηρεσία του βασιλιά Τιριδάτη (σ.τ.μ. γιου του Χοσρόη, 3ος αι.). Τον υπηρετούσε πιστά, γι’ αυτό και ο Τιριδάτης τον αγαπούσε. Όταν όμως έμαθε ότι ο Γρηγόριος είναι χριστιανός, ο βασιλιάς εξοργίστηκε υπερβολικά. Τον πίεζε να αρνηθεί τον Χριστό και να προσκυνήσει τα είδωλα, αλλά απέτυχε. Τον υπέβαλε σε φρικτά βασανιστήρια και ύστερα τον πέταξε σε έναν βαθύ λάκκο γεμάτο με δηλητηριώδη ερπετά. Όμως ο Πανόπτης Θεός διαφύλαξε αβλαβή τον άγιο Γρηγόριο, ο οποίος έζησε εκεί μέσα δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια!

Ύστερα ο Τιριδάτης εξόρμησε για να εκδιώξει όλους τους χριστιανούς άπ’ το βασίλειό του. Δεν δίστασε μάλιστα να εισβάλει σε γυναικείο μοναστήρι όπου υπήρχαν τριάντα επτά μοναχές, μαζί με την Ηγουμένη Γαϊανή. Αφού τις θανάτωσε όλες* μέσα σε φρικτά βασανιστήρια, ο Τιριδάτης δαιμονίστηκε και η όψη του παραμορφώθηκε σαν αγριόχοιρου!** Λίγο αργότερα η αδελφή του είδε σε όνειρο έναν άνδρα έκλαμπρο, ο οποίος της είπε ότι ο Τιριδάτης θα γινόταν καλά μόνον εάν έβγαινε ο Γρηγόριος από τον λάκκο.*** Πραγματικά, όταν τον έβγαλαν στην επιφάνεια, ο άγιος θεράπευσε τον Τιριδάτη. Κατά την επιθυμία του θεραπευμένου βασιλιά, ο Γρηγόριος χειροτονήθηκε Επίσκοπος Αρμενίας και βάπτισε τον βασιλιά. Χάρις στην Πρόνοια του Θεού ο Τιριδάτης βοήθησε με υλικά μέσα το έργο του Φωτιστοϋ επισκόπου Γρηγορίου, ο οποίος περιόδευε σε όλη την Αρμενία και κατηχούσε τον λαό στη χριστιανική Πίστη.

Ο άγιος Γρηγόριος ολοκλήρωσε την πολύμοχθη επίγεια ζωή του, σε προχωρημένη ηλικία, το έτος 335 . Έν τω μεταξύ χειροτονήθηκε επίσκοπος ο γιός του Αριστάκης και συνέχισε το ποιμαντορικό και πνευματικό έργο του πατέρα του. Ο Αριστάκης ήταν ένας απ’ τους 318 Άγιους Πατέρες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου. Ο Πρόλογος της Αχρίδος

* Μόνο η συνασκήτριά τους αγία Νίνα η Ισαπόστολος και φωτίστρια της Γεωργίας, με θαυμαστό τρόπο σώθηκε από τον θάνατο· οδηγήθηκε από αόρατο χέρι, και κρύφτηκε θαυματουργικά στα κλαδιά μιάς άγριας τριανταφυλλιάς απ’ όπου είδε πλήθος ουρανίων Δυνάμεων να συνοδεύουν τις ψυχές των αγίων Παρθενομαρτύρων στον ουρανό.
Κύριε! Κύριε! θρηνούσα έκραζε η Αγία Νίνα όταν είδε αυτά· γιατί εμένα την άτυχη εγκαταλείπεις στο μέσον αυτών των εχιδνών και φιδιών;
Όμως Άγγελος εξ ουρανού ντυμένος με φωτεινό οράριο και κρατώντας ευωδιάζων θυμιατήριο, της απάντησε: Μη θλίβεσαι, μόνο περίμενε λίγο, γιατί και εσύ θα οδηγηθής στην Βασιλεία του Κυρίου της δόξης, όταν αυτή η άγρια και ακανθώδη τριανταφυλιά που σε περιβάλλει, καλυφτή από ευωδιαστά άνθη, όπως εκείνα που έχουν φυτευθή στον κήπο. Όμως τώρα σήκω και πήγαινε προς τα βόρεια, όπου υπάρχει πολύς θερισμός, αλλά δεν υπάρχουν εργάτες.

** έτρωγε τις σάρκες του, και βοσκούσε μαζί με τους αγριόχοιρους στα βουνά, σαν τον Ναβουχοδονόσορα.

***Χορ Βιράπ (Khor Virap σημαίνει «βαθύς λάκκος» ή «βαθύ πηγάδι») είναι ο λάκος όπου έζησε δεκαπέντε χρόνια ο άγιος Γρηγόριος, τρεφόμενος κρυφά από μία γυναίκα χήρα και παρηγορούμενος θεϊκά από Άγγελο Κυρίου όπου και τον ετοίμαζε για την μεγάλη αποστολή του να γίνει φωτιστής ενός λαού. Σήμερα υπάρχει το πηγάδι αυτό ως τόπος προσευχής και μεγάλου προσκυνήματος, αγιασμένο με τον αγώνα του αγίου, μέσα σε ένα Αρμένικο μοναστήρι στην πεδιάδα Αραράτ, περίπου 100 μέτρα από τα σύνορα με την Τουρκία και περίπου 8 χιλιόμετρα νότια της Αρτασάτ-Artashat, αρχαία πρωτεύουσα της Αρμενίας. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της κύριας εκκλησίας, κάτω από το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Είναι σε βάθος 6 μέτρων, όπου με μια μεγάλη σκάλα κατεβαίνεις σε ένα μεγάλο κελί, τη φυλακή του αγίου. Από το μοναστήρι έχει κανείς μία υπέροχη θέα του Όρους Αραράτ, όπου βρέθηκε -σύμφωνα με αρχαιολογικές μαρτυρίες-η κιβωτός του Νώε.

***

Ύμνος
στον Άγιο Γρηγόριο τον Φωτιστή

Ο Γρηγόριος υπήρξε μέγα φως για τον λαό
και για το έθνος του!
Δόξα και πλούτη τα καταφρόνησε για να κερδίσει
την πτωχεία του Εσταυρωμένου Χριστού-
προκρίνοντας τα αιώνια πλούτη στον ουρανό.

Ύψωσε το νου του στον ουρανό και στη σκέψη του Θεού,
υπέμεινε σφοδρά σωματικά βασανιστήρια,
σαν να ήταν όλα ανώδυνα.

Ήταν Ισχυρός, με τη δύναμη της χάριτος του Θεού.
Τρεφόταν με την ουράνια τροφή Του.
Για ασπίδα ενάντια στο κακό είχε την Πρόνοια του Θεού.

Από τη δόξα του τον κατέβασαν μέσα σε λάκκο βαθύ
κι από τον λάκκο ανυψώθηκε στα ύψη,
τα ύψη της αιωνίου δόξης!

Ο Γρηγόριος, μέγας και άγιος,
φώτισε την Αρμενία με το Φως του Ιησού.
Μέχρι και ο Τιριδάτης βαπτίστηκε
κι έγινε πρόβατο ο αγριόχοιρος. 

Με δόξα μεγάλη γεραίρει η γη της Αρμενίας
τον θαυματουργό της άγιο Γρηγόριο!

***

Θαυμαστές αλλαγές συμβαίνουν καθημερινά στις τύχες των ανθρώπων σήμερα, όπως και στο παρελθόν. Εκείνοι πού ταπεινώθηκαν χάριν της δικαιοσύνης του Θεού, ανυψώνονται σε μεγάλα ύψη και εκείνοι πού βλασφημούν την Πίστη μεταστρέφονται σε υπηρέτες αυτής.

Ο βασιλιάς Τιριδάτης πέταξε τον άγιο Γρηγόριο μέσα σ’ ένα βαθύ λάκκο. Ο άγιος πέρασε δεκατέσσερα χρόνια εγκλωβισμένος εκεί μέσα, ξεχασμένος απ’ ολόκληρο τον κόσμο, αλλά όχι απ’ τον Θεό! Ποιοι άνθρωποι θα μπορούσαν άραγε να διανοηθούν ότι το πιο δυνατό φως του Αρμένικου λαού βρισκόταν καταχωνιασμένο στο σκοτάδι ενός λάκκου βαθιά μέσα στη γη; Αλλά και ποιος θα μπορούσε να διανοηθεί ότι ο ίδιος αυτός, ο ισχυρός και τυραννικός βασιλιάς Τιριδάτης, θα έσωζε κάποια ημέρα τη ζωή του Γρηγορίου, τον οποίο είχε καταδικάσει σε θάνατο, και μάλιστα, ότι αυτός θα τον βοηθούσε περισσότερο άπ’ όλο τον υπόλοιπο κόσμο;

Μετά από 14 ολόκληρα χρόνια ο Θεός αποκάλυψε τον Γρηγόριο, ο οποίος ζούσε ακόμη. Ο Γρηγόριος θεράπευσε θαυματουργικά τον δαιμονισμένο βασιλιά. Υστερα αυτός, ο βασιλιάς Τιριδάτης, ο αδίστακτος διώκτης του Χριστού, βαπτίστηκε και έγινε ένας από τους μεγαλύτερους ζηλωτές της χριστιανικής Πίστεως! 

Θα μπορούσαμε να πούμε πώς, με τη βοήθεια του Θεού, τόσο ο Γρηγόριος όσο και ο Τιριδάτης ανελκύστηκαν έξω από τον βαθύ λάκκο του σκότους, ο Γρηγόριος του σωματικού και ο Τιριδάτης του πνευματικού!

’Ώ, η άπειρη σοφία του Θεού πού κυβερνά τις τύχες των ανθρώπων! Ο πρώην άγριος και εμπαθής Τιριδάτης μαλάκωσε και τόσο εξευγενίστηκε από τη χάρη της μετάνοιας και της χριστιανικής Πίστεως, ώστε έφτασε να μοιάζει στον άγιο Γρηγόριο περισσότερο, παρά στον παλιό αμετανόητο εαυτό του!
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ημερολόγιο – Ο Πρόλογος της Αχρίδος (Σεπτέμβριος), εκδ. Άθως.

Απολυτίκιον Ήχος γ’. Θείας πίστεως.

Θείας πίστεως, τη γεωργία, ενεούργησας, βροτών καρδίας, κατασπείρας την του Λόγου επίγνωσιν, και λαμπρυνθείς μαρτυρίου τοις στίγμασιν, ιεραρχία Γρηγόριε έφανας. Πάτερ όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Ήχος πλ. β’. Όλην αποθέμενοι

Νυμφίον αθάνατον, σε τον απάντων Δεσπότην, Ριψιμία στέργουσα, την δοράν αφήρηται, την του σώματος, των παθών πρότερον, τον ζοφώδη σάκκον, εγκρατεία διαρρήξασα· μεθ’ ης ηγώνισται, και Γαιανή η αοίδιμος, παρθένων επιφέρουσα, όμιλον στερρώς εναθλήσαντα, και καταβαλόντα, της Εύας τον αρχαίον πτερνιστήν, ας επαξίως γεραίροντες, σε Χριστέ δοξάζομεν.

Ωδή δ’ Ο καθήμενος εν δόξη

Στύλε, Νίνα, ευσεβείας, ταις τρισι και τριάκοντα του Χριστού αμνάσι συν Γαιανή ηκολούθησας και Ριψιμια αυτών εις την πολύπονον και μακρόχρονον εις Αρμενίαν μετάβασιν.

Την οργήν αποφυγούσα Τηριδάτου του άφρονος συν συνοδοιπόρων γυναικών κατείδες την άθλησιν, θεοφρον Νίνα, προνοία του Παντάνακτος, Ου το όνομα μεγαλοφώνως εκήρυξας.

Χορ Βιράπ (Khor Virap)

                           

iconandlight.wordpress.com